با 8ی مارس بکەینە سەرەتایێک بۆ پرسیارکردن‌و بەخۆداچونەوە!

ئاوڕێک لە ڕابردوو، تیشکێک لە سەر داهاتوو

 

سەنتەری ژنان کورد ـ کۆڵن

مرۆڤەکان ژن یا پیاو بەو مانایەی کە ئێمە دەی ناسین لە دایک نابن بەڵکو کۆمەڵکایە کە ئەو سیما‌و پەیکەرەیان لێ دائەتاشێ‌و بۆ دیتنی ئەو ڕۆڵە پەروەردەیان دەکات.

پرسی کێشەی توند‌و تیژی لە گەڵ ژنان یەکێکە لەو کێشە بنچینەییانە کە تەمەنێکی درێژی بە درێژایی میژوو هەیە‌و تا کو ئێستاش زۆر بە دژواری تواندراوە یا دەتواندرێت پاشەکشە بەو یاسا‌و ڕیسا ئاسمانی‌و زەمینیانە بکرێت کە چەقبەستوو بە ناخی عەقڵیەتی کۆمەڵگای ئێمەدا چۆتە خوارەوە‌و ڕێگە بە هیچ گۆڕانکاریێک نادات.

بە درێژایی مێژوو سیستەمێکی ڕاهێنان‌و پەروەردە کردن وا بناخەیی‌و سیستماتیک کاری کردووە کە مەودا بە جۆرێکیتر بیرکردنەوە نادات،'' پرسیار کردن‌و شێوازیکیتر لە بیرکردنەوە‌و هزری ڕەخنەگرتن‌و بەخۆداچوونەوە هەموو ئەو شتانەن کە یارمەتی بە پەروەردەیی شارەوەندی ویارمەتی بە دانانی بناخەکانی کۆمەڵگایەکی مەدەنی کە ماڤی مرۆڤەکانی وەک یەک، جیا لەوەی کە ئەو مرۆڤە ژن یان پیاو یان منداڵە تێدا پارێزراوە''، بەڵام لە کۆمەڵگای ئێمەدا بە شێوەیکی گشتی ئەم تەوەرانە بوونیان لە ئارادا نییە‌‌و ئەگەر ڕۆژێک لە ڕۆژان گوڕانێک ببیندرێ بە هوی ئەوەیە کە بارودۆخی ئەمڕۆکەی دونیا دای دەسەپێنێ‌و ئەم شتە جیاوازی زۆرە لە گەڵ ئەوەی کە سیستەمێکی ڕاهێنان‌و پەروەدە بە سەر پڕۆسەیێکی زانستیدا تێپەڕ بووبێت‌و هەوێنی کەسایەتی تاکی کوردی داڕشتبێت.‌

"کێشە کۆمەڵیەتیەکانی ژنان‌و شێوازی هەڵسوکەوتی کۆمەڵگای کوردەواری لە گەڵ ئەم کێشەیه یەکێک لەو کێشە بنچێنەییانەیە کە پێوەندی بە دروست بوونی هەوێنی وجودی تاکەکانی ناو کۆمەڵگاوە هەیە‌و بۆ لیکدانەوەی ئەم مێژووە دەبێ بگەڕێینەوە بۆ ئەو واقیعە مەزهەبی‌و سیاسی وئابووریانەی کە بەردەوام ڕۆڵ لە پەروەردە کردنی شتێک بە ناوی پیاو بە مانای تاریف کراوی کۆمەڵگای ئێمەو ئەو دەسەڵاتەی که کولتور‌و داب‌و نەرێتە سەرسەختەکانی ئەم کۆمەڵگایە دەی‌داتێ، دەبینێت..

"توند‌و تیژی بە گشتی ڕەفتارێکی وەرگیراو لە پێوەندی‌و ڕەوابتی کۆمەڵایەتییە‌و لە ڕێگای میرات یاکو ژنێتیک بە ئینسان ناگات،بەڵکو ڕەگوپۆی لە ناو داب‌و نەریت‌و هەڵسوکەوتی کۆمەڵگا‌و ئەو شتانەی کە داکۆکی لە بەڕێوە بردن‌و پارێزگاری‌‌ کردنی دەکەن‌و بۆتە چەمکی چەسپاو‌و لە مەودای زەمەنێکی درێژخایەن بۆتە فەرهەنگ‌و کولتوور‌و سنوور شکاندنی ئەم کولتوورە مرۆڤ دەخاتە بەر دەمی لێ‌پرسینەوە‌و دین‌و ئائینیش ڕۆڵێکی هەرە گەورەیان لە داڕشتن‌و ڕەنگڕێژ کردنی ئەم چەشنە توندوتیژیانە بینیوە".

 دابەشبوونی کوردستان له نێوان چوار وڵاتی جیاجیادا بار‌و دۆخی ژنی کوردی ئەوەندەی‌تر دژوار کردۆتەوە‌و ئەو گیر‌و گرفتانەی کە دەبێ ململانەی لە گەڵ بکرێت جار‌و بار جیاواز دەبێتەوە. جیا لە وەی که ژنی کورد لە ج وڵاتێکە ئەوەی کە بارودۆخی ژنی کورد زۆر خراپە‌و ئەوەی کە بزوتنەوەی ژنانی کوردیش پێ به پێی گوشار‌و سەرکوت کردنێک کە دەکرێت ڕوو لە زیاد بوونە شتێکی بەر چاو‌و حاشاهەڵنەگرە. بە هۆی سەقامگیر بوونی دین‌و ئایینی ئیسلام له ناوچەدا، لە ڕۆژهەڵات ڕۆحی دەسەڵات بە پێوانەی پێوەرە ئائینیەکان هەڵدەسەنگێڕدرێت‌و لە چوارچێوەی یاسادا داڕژاوە‌و لە باشووریش زۆر شت هەر لە سەر بنەمای قانوونەکانی دەورانی بەعس ماوەتەوە‌و زۆر شتێش بێ ئەوەی ببێتە قانوون‌و یاسای نوسراو، چوارچێوەی وا پتەو‌و سەخت داڕژاوە که بە توندی بەرانگاری هەر گۆڕانکاریێک دەکات، دیارە خراپ بوونی باری ئابووری‌و ئاڵۆزی مەسەلەی کورد‌و ئەوەی کە کورد ئێستاش لە ناو گۆڕەپانی دونیای سیاسەتدا جێگایێکی نییە‌و بەردەوام وەکو مۆرەی شەترەنج هەڵی دەسوڕێنن ئەوەندەی‌تر زەخت‌و گوشاری خستۆتە سەر ژنی کورد‌و ڕاستەوخۆ یاکو ناڕاستەوخۆ ژنان بونەتە قوربانی‌و گێرە‌و کێشەیان پێ کراوە. دەبێ لە پاڵ زۆر هۆکاری دیکەدا ئەوەش ڕەچاو بگرین کە کێشەی ژنی کورد تەنانەت لە لایەن خودی ژنی کوردیشەوه لە پەراوێز خراوە‌و هەمیشە گرێ دراوە بە وەدەست هێنانی ڕزگاری نەتەوەیی واتە هاوکێشکردنی خەباتی کۆمەڵایەتی لە گەڵ خەباتی سیاسی لە بزوتنەوەی نەتەوەییدا یەکێکیتر لەو هۆکارانەیە کە بە گوێرەی پێوست ژنی کورد لەم بوارەدا ڕۆڵی نەدیتووه. یەکێک لە کێشە سەرەکیەکانی کۆمەڵگای کوردی داخراوەیی سیاسی‌و کۆمەڵایەتیە کە هۆکارەکەی تەنیا بۆ سەروەری کردنی دەسەڵاتێکی زۆردار ناگەڕێتەوە بەڵکو لە پاڵ ئەوەدا ئەوەی کە کورد وەک نەتەوەیێک خاوەنی خۆیندنەوەیەکی زانستی لە ئاست پێشکەوتنەکانی دونیادا نییە‌و لێکدانەوە لەمەر بەرژەوەندییەکانی نەتەوەیی زۆر بە جیاواز مانا دەکرێتەوە‌و تەواوی ئەم شتانە ڕاستەوخۆ لە سەر راهێنان‌و پەروەردەکردن‌و بەڕێوەبردنی پێوەندییە سیاسی، ئابوری‌و کۆمەڵاییەتیەکان دەوریان داناوە.‌

 لە داوێنی کەڵافی ئاڵۆزی ئەم بەرزی‌و نزمیانە ڕؤڵی ژنان لە بواری سیاسەتیشدا هەر کەوتۆتە سەر بنەمای پێوەندیە کۆمەڵایەتیەکان‌و هەموو کاتێک ژنان بەڕێوەبەر بوون‌و لە بڕیارە سەرەکیەکاندا نەقشێکی ئەوتۆیان نەبووە، دیارە ئەم خاڵە دووبارە دەمانباتەوە ئەو کەش‌و هەوایەی کە بۆتە هەوێنی بیرۆکەی تێڕوانینی حیزب‌و گروپە جوراوجۆرەکانیش، چ ئەوانەی کە هەوڵ دەدەن مودێرن خۆیان نیشان بدەن‌و چ ئەوانەی کە بە ڕواڵەت‌و کاکڵەی بیر‌و بۆچوون تێڕوانینیان لە مەر مەسەلەی ژن هەر وایە، جا بۆ دۆزینەوەی گرێ کوێرەکانی ئەم کێشەیە باش وایە کە چاوێک بە دەسپێکی بزوتنەوەی ژنان لە دونیادا‌و لێکدانەوەی تایبەتمەندیەکانی ئەو کیشەیە لە ناوچەکانی ئێمە بکەین. بە لێکدانەوەی تێپەڕینی مرۆڤ بە سر قۆناغەکاندا دەبینین کە دەوری ژنان لە سەر مەسەلەی ئابووری کۆمەڵگاکانی بەشەری بۆ دیاریکردنی پێگەی ژن لە ناو ئەو کۆمەڵگایە گرنگ‌و ئەساسی بووە. تێپەر کردنی قوناغەکانی ئاژەڵداری‌و کشت‌و کاڵی‌و بەرەو قۆناغی سەرمایەداری هاتن‌و پرۆسەی ئە ڕووداوانەی کە میژوویان دەنووسی دەورێکی هەرە گەورەی لە سەر پێوەندیە کۆمەڵایەتیەکان هەبووە. دەسپێکی بزوتنەوی ژنانی دونیا دەگەڕێتەوە بۆ دەورەی سەنعەتی بوونی وڵاتانی ئەوروپی‌و ئەمریکی‌و ئەوەی کە لەو کاتانەدا پێوستیەکانی ئەم دەورەیە ژنانی هێنایە بازاڕی کارەوە‌و بۆ هەوەڵین جار لە دەورانی جووڵانەوەی کریکاری ڕاستەو خۆ ئاماژە بە ماڤی ژنان درا، جا لێرەدا گرنگ ئەوەیە کە ئاماژە بدەینە سەر ئەوەی کە هەر لەو سەردەمەدا لە ئێران جووڵانەوی بابیەکان سەری هەڵدا‌و بە دروست بوونی کەسایەتی وەک "قڕەالعین" ئاماژەی ڕاستەوخۆ بە یەکسانی ژنان‌و پیاوان درا بەڵام چون ئەو وڵاتە لە باری ئابووری‌و سیاسیەوە ئامادەیی ئەوەی تێدا نەبوو ئەو دەنگە هەر لە سەرەتای سەرهەڵدانیەوە بێدەنگەی پێ کرا‌و لە ناو بردرا. دیارە کە دەبێ لە پاڵ زۆر هۆکاریتر ئەوەش ڕەچاو بگرین کە، یەکێک لەو شتە هەرە گرینگانەی کە هەموو کاتێک ڕوشنبیرانی ئەو وڵاتە ڕەچاویان نەگرتووە ئەوە بووە کە ناکرێت باس لە مافی ژنان بکەیت‌و باسیش لە وە بکەیت کە ئایینی ئیسلام دەبێ سەروەری بکات چون نرخی سەروەری کردنی ئایینی ئیسلام بە کۆیلە کردنی ژنانە‌و بە پێی هەڵسوکەوتی ئەم ئایینە لە گەڵ کوێلەدا، کوێلە بۆی نییە سنوور ببەزێنێ‌و دەنگ هەڵببڕێ‌و حە قی یاخیبوونی نییە، جا هەر لەم گۆشە نیگایەوە بۆمان ڕوون دەبێتەوە کە بۆ پێشکەوتن‌و بەرانبەری لە وڵاتی ئێمەدا تا ئێستا وەدی نەهاتووە. ئەگەر ئێمە تێڕوانینێکی زانستیانە لەچەمکی ژن لە ناو ئایینی ئیسلامدا بکەین‌و مەسەلەی ژن لە ئەم ئایینە هەڵاوێرین دینی ئیسلام هیچی بۆ نامێنیتەوە، جا بۆیه ‌هاوکات لە گەڵ سەقامگیر بوونی ئەم ئایینە سەرکوت کردنی ژنان یەکەمین هەنگاوەکان بۆ پێداگرتنە‌و بە داخەوە بە درێژایی مێژوو مودارا کردنی ڕۆشنبیرانی وڵاتی ئێمە لە پێوەندی لە گەڵ ئایینی ئیسلام بە بیانووی ئەوەی کە ئەمە بڕوای گشتی خەڵکی ئێمەیە ئەم بارودۆخەی خولقاندووە کە ئێستا وڵاتەکانی ئێمەی تێدایە.

سەر هەڵدانی بزوتنەوەی ژنان لە دونیادا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی 1850 تا...لە ساڵی1858دا یەکەمین ڕێپێوانەکانی ژنان لە ئامریکا بۆ وەدەست‌هێنانی مافی بەرانبەر(حەقدەستی بەرانبەر)له گەڵ پیاوە کرێکارەکاندا دەستی پێکرد. هۆکارەکانی سەرهەڵدان‌و پەرەسەندنی ئەم بزوتنەوەیە ڕاستەوخۆ بە مەسەلەی ئابوریەوە گرێ درابوو. پڕۆسەی سەرهەڵدانی بزوتنەوەی کرێکاری لە ئاڵمانیا بووە مایەی ئەوەی کە بۆ یەکەمین جار ڕاستەوخۆ تیشک بخرێتە سەر گرینگی یەکسانی مافی ژنان‌و پیاوان. موریس مولێر خاوەنی کارخانەیێکی پیشەسازی بە باسکردنی چوار خاڵی سەرەکی پێوستیەکانی ئەم بەرانبەرخوازیەی شی کردەوە.

خاڵی یەکەم: هیچ سەرکەوتن‌و بەرەوپێش چوونێک لە کۆمەڵگادا، بە بێ بە ڕەسمیەت ناسینی تواناییەکانی ژنان‌و دابین‌کردنی مافی یەکسانی بە دی نایەت.

خاڵی دووهەم: فاکتەرەکانی بیرکردنەوە پێوەندیان بە چۆنیەتی ڕەگەزی جنسیەوە نییە‌و ژنان وپیاوان یەکسانن‌و دەبێت بیروڕاکان جیا لە وەی کە ژن یا پیاو دەیڵێت وەک یەک ڕێزی لێ بگیردرێت.

خاڵی سێهەم: تەواوی بوارەکان‌و قۆناغەکانی ژیانی رۆژانەی ئێمە ڕۆژ بە ڕۆژ زۆرتر گرینگی هێنانە مەیدانی ژنان‌و پەروەردە کردنی ئەوان بۆ ئەوەی کە ڕۆڵێکی ئاکتیڤ وچالاک لە پەروەردە کردنی کۆمەڵگادا ببێنن ڕوو بە ڕوودەکاتەوە.

خاڵی چوارەم: دەوڵەت دەبێت بۆ دابین‌کردنی یەکسانی لە نێوان ژنان وپیاوان‌و پێک‌هێنانی سیستەمێکی پەروەردەیی مودڕندا بە بەرنامە‌و پلانی گونجاوەوە هەوڵ بدات‌و پیاوانی کرێکاریش دەبێ پێ بە پێی ئەم هەوڵە بۆ پێشکەوتنی ئەم پڕۆسەیە هەنگاو هەڵبگرن.

پێشکەوتوخوازی ئابووری لە ووڵاتە پێشکەوتووەکان هەلێکی بۆ گەشە کردنی بزوتنەوەی ژنان خولقاند، بەڵام سەرەڕای ئەو هەموو هەوڵ‌و تێکۆشانە ئیستاش ماڤی بەرانبەر‌و یەکسانی‌ بە تەواوی، تەنانەت لە ناو خۆی ئەم وڵاتە پێشکەوتوانەشدا دەستە بەر نەبووە . ‌

مەبەست لە باسکردنی ئەم کورتەیە لە مێژوی خەباتی ژنانی دنیا ئەوەیە کە هێما بدەینە سەر ئەو خاڵەی کە لە ناو کۆمەڵگای ئێمەدا بۆشایێک بەدی دێت کە باس لە تێک‌هەڵچوون‌و ململانێی سوننەت‌و مودڕنیتە دەکات کەلێنێک کە فەرقی کولتورەکانی تیادا زەق دەبێتەوەو زۆر جاریش پێوست ناکات دەسەڵاتێک لە سەرەوە بە زەخت‌و گوشار دای‌بسەپێنێ، چونکە ئەو کۆمەڵگایە وا پەروەردە بووە کە وردبوونەوە‌و بیرکردنەوە لە دەرەوی ئەو چوارچێوه ‌دیاریکراوەدا تابۆیە،''چونکە تێگەشتن‌و لیکدانەوە بەرپرسایەتی‌و ئەرک دەخاتە سەر ئەستۆ‌و زانیاری وەرگرتن‌و بە خۆدا هاتنەوە ئیرادە‌و توانای هەڵوێست گرتن دەبەخشێ.'' داخوازییەکانی جیلی نوێ بە گشتی‌و ژنان بە تایبەت دەخاتە بەر تەوژمی داب‌و نەریتە سەر سەختەکانی کۆمەڵگا کە سەروەریان هەیە. جیا لە وەی کە وشەکانی دمکڕاسی، ئازادی‌و بەرانبەری زۆر جوانن ئەوڕۆکە زۆر بە سەر زاردا دێت‌و گەمەی پێدەکرێت بەڵام پڕاکتیک کردنی ئەم وشانە زۆر سەخت‌و ئەستەمە‌و هەر یەک لەم وشانە کەلتووری پێوەندیدار لە گەڵ پڕۆسەی پێک‌هاتنی ناوەرۆکی وشەکەیان هەیە وهەر کام لەم وشانە دونیایێک مانا‌و کردەوە دەگرێتە خۆی، پڕۆسەی گۆڕانکارییەکان لە وڵاتانی پێشکەوتوو دەرفەتی دروست بوونی بووە‌و قۆناغ بە قۆناغ بەرەوپێش چووە، ئەم وشانە ئیتر تەنیا وشە نین‌و لە باری عەمەلیەوە هەوڵ دراوە‌و دەدرێت کە بینەخشێنن. جیلەکانی دوایی هێدی ‌هێدی‌و بە کاوەخۆ بواری گۆڕانکاری بناخەییان هەبووە‌و بەرگری کردن لە مافی مرۆڤ بە گشتی‌و ژنان‌و منداڵان بە تایبەتی بۆتە یاسا‌و قانوون‌و دیارە کە لە تایبەتمەندیەکانی سیستەمی دمکڕاسی بۆ بەرانگار بوونەوە لە گەڵ توند‌و تیژیەکان ئەوپەڕی کەڵک وەرگیراوە.

کەلتوری پێوەندیدار بە ژیانی ئاسایی وڵاتە پێشکەوتووەکان لە چوارچێوەی وڵاتانی خۆیاندا قەتیس نەماوە‌و بە هۆی چکۆلە بوونەوەی دونیا، واتە گلوبالیزم سنوورەکانی شکاندووە‌و گەمارۆی وڵاتەکانی ئێمەشی داوە، جا هاتنە ژوورەوەی پێوەندیە کۆمەڵایەتیەکانی دونیای مودێڕن که ئازادی تاکە کەسەکانی تیا دەستەبەر کراوە‌و ڕوو بە ڕوو بونەوەی لە گەڵ داب‌و نەریتی نەقش بەستوی وڵاتانی ئێمە کە ئێستاش بە بیر‌و بۆ چوون لە سەر قۆناغە ئابووری‌و سیاسیەکانی دەورانی کشتوکاڵی داڕژاوە بەگژدا چوونەوەیێک دروست دەکات کە زۆرترین قوربانیانی لە ژنان گرتووە. دەتوانین بە کورتی بڵێین سەرلێشێواوی کۆمەڵگا لە ناو سوننەت‌و مودڕنیتەدا‌و هەوڵی ژنان بو ژیانێکی بەرانبەر لە کۆمەڵگایێکدا کە ڕاستەوخۆ‌و ناڕاستەوخۆ یاساکانی ئیسلامی سەروەری دەکەن‌و ژنان لە نێو بازنەی قانوونە نوسراو‌و نەنوسراوەکاندا هەوڵ‌و پەلەقاژە بۆ ژیانێکی باشتر دەدەن.

كآتێک کە ئێمە باس لە گێرە وکێشەکانی پێوەندیدار بە ڕەگەزی جنسیەوە دەکەین، ئەگەر ئەم شتە تەنیا وەکو کێشەی ژن مانا‌و تاریفی بکەین‌و بیناسین، واقیعەیێکی زۆر ڕوون‌و ئاشکرامان نەدیتوە ئێمە کاتێك باس لەم گرفتە دەکەین باس لە کۆمەڵگایێک دەکەین کە ماڤی ئینسانی ئینسانەکانی تیا پێ‌شێل دەکرێت باسی ئێمە لە کۆمەڵگایێکە کە لە داوێنی هەڵسوکەوتە کۆمەڵایەتیەکانی ژن وەکو ئامرازێک چاو لێ دەکات.

باس لە کۆمەڵگایێکی ناتەواو کە بێ ڕەچاو گرتنی گرینگی ئەم یەکسانیە ناتوانێ هیچ کاتێک ئاسۆکانی خۆی دیاری بکات‌و بەرو پێشکەوتن هەنگاو بنێت. ژنان پایەی ئەساسی کۆمەڵگان‌و بەردە بنچینەییەکانی پەیکەرە‌و سیمای کۆمەڵگا دادەڕێژن، چۆن دەتواندرێت چاوەڕوانی ئەوە بکرێت کە لە ناو کۆمەڵگایێک کە تیایدا ژنان بن دەستەن‌و تەنانەت ماڤە سەرەکیەکانی ژیان کردنیشیان لێ سەندراوەتەوە. منداڵانی ژیر‌و وریا پەروەردە بکەن‌و ڕۆڵی پێویست لە سیستەمی پەروەردەییدا ببینن، چۆن دەتواندرێ ڕزگاری نەتەوەیی دەستەبەر بێت لە کاتێکدا ئەم نەتەوەیە لە ناخی خۆیدا بن دەستەبوون پەروەردە دەکات‌و لە سەر ئەم چوارچێوەیە سیمای داڕژاوە. دایکێکی ڕووخاو‌و سەرگەردان کە داوێنی نیشتمانەکەی بۆی بۆتە مەترسی گۆڕستانێک هیچ کاتێک ناتوانێ بناخەی کەسایەتیەکی سەربەخۆ بۆ منداڵەکەی دابڕێژێت، بۆ چارەسەر کردنی ئەم گرفتە دەبێ لە بناخەوە لێکدانەوە بکرێت‌و لێک‌بدرێتەوە کە بۆ هەڵسوکەوتە کۆمەڵایەتیەکان ئاوەها قەدوقەوارەیان گرتووە‌و ئەم ڕواڵەتە دڕندانەی بە خۆی گرتووە، کەڵافێکی ئاڵۆزی سەرلێشێواو کە دەبێت بۆ دۆزینەوەی سەرەداوی ماندوو بین.

بۆ دەستەبەر کردنی بەرژەوەندیە کۆمەڵایەتی، ئابووری‌و سیاسیەکان دەبێ ژنان‌و پیاوانی ڕۆشنبیری کۆمەڵگا قۆڵ هەڵماڵن. ئەم کێشەیە یەکێک لەو کێشە بنچینەیانەیە کە تەواوی ئەندامانی کۆمەڵگا بە ژن‌و پیاو دەگرێتەوە جا لیرەدا پێویستیەکانی ڕووبەڕوو بوونەوە لە گەڵ ئەم بارودۆخە ناهەموارەی کۆمەڵگای ئێمە تیشک دەخاتە سەر گرینگی ڕۆڵی ژنان‌و پیاوانی ڕۆشنبیری کۆمەڵگا بۆ پێکهێنانی کەرەسەی پێوست بۆ گۆڕانکاری بناخەیی،بۆ دۆزینەوەی سیستەمێکی نوێ کە مانایێکی نۆێ بدات بە پێوندیە کۆمەڵایەتیەکان.

سەر چاوەکان:

فصلنامە زن (لە زمانی فارسی بە کوردی وەرمان گێڕاوە(

ئاماری توند وتیژیەکان دژ بە ژنان نوسەر رووناک فەرەج

کۆمەڵگای نەزۆک نوسراوەی عارف نادری