كۆمەڵگای‌ نەزۆك

 

 عارف نادری‌

یەكێك لە كێشە سەرەكییەكانی‌ بەردەم كۆمەڵگای‌ كوردی، داخراویی سیاسی ـ كۆمەڵایەتییە. ئەم داخراوییە تەنیا هۆكاری‌ بۆ هێژموونیی‌ دەسەڵاتی‌ سەرەڕۆیی داگیركەر ناگەڕێتەوە. بەڵكوو خودی كورد وەكوو نەتەوەیەك نەیتوانیوە خاوەنی خوێندنەوەی‌ تایبەتی‌ خۆیان لە ئاست رووداو‌و پێشهاتەكاندا بن‌و بەرژەوەندی نەتەوەیی‌ خۆیان دەستنیشان بكەن. واتە هەمیشە كاتێ‌ بە خۆیاندا هاتوون كە لە بەرانبەر ئەمری واقێعدا قەراریان گرتووە‌و ناچار بە هەڵبژاردن یان خۆڕێكخستن لەگەل گوتاری‌ زاڵدا بوون. بۆیە زۆر كەڕەت تووشی گەشبینییەكی‌ بەتاڵن‌و وا هەست دەكەن كە هەموو هەلومەرج‌و هاوكێشەكان لەگەڵ ئەواندا گونجاوە‌و، شیدایانە دڵی‌ پێدەبەستن. هەڵبەت لە روانگەیەكەوە راستە كە هەموو دۆخ‌و گوتارێك دەرفەت‌و بواری‌ تایبەتی‌ تێدایە. بەڵام چوون دەبێ‌ هەموو گۆڕان‌و دیاردەیەكی‌ ناتەبا، تەبا لەگەڵ ئارمانجی تۆدابێ‌‌و بەرژەوەندیی‌ تۆ مسۆگەر بكات. مەگەر ئەوەی‌ كە تۆ وەكوو خۆت خاوەنی‌ هیچ ئاخێو‌و پرۆگرامێكی‌ ستراتێژیك نەبیت. ئەم شێوە تێڕوانینە هەڵقووڵاوی‌ ناخی بۆنییەتێكی‌ چەقبەستوو یان داماوە كە لەگەڵ هەموو لایەكدا هەیە‌و لە راستیدا لەگەڵ هیچ لایەنێكیشدا نیە، یان هیچ لایەنێك ئامادە نیە بۆ درێژخایەن لەگەڵیدا بێت. دیاردەیەك كە هۆكارە سەرەكییەكەی‌ رەمەكی‌ بوونی كۆمەڵگا‌و نائۆرگانیكیبوونی پێوەندییەكانە كە ناتوانێ‌ لە ناخی خۆیدا بەرهەمهێنەری هزر‌و رامانێكی‌ ئەرێنی‌‌و گۆڕانخواز بێت. واتە ئەتمۆسفۆرێك كە لەوێدا دوو توخمی "بیركردنەوە"‌و "پرسیار" بوونیان لە ئارادا نیە. لە نەبوونی عەقڵییەت‌و هزری‌ رەخنەیی‌، پەروەردەی‌ دێموكراتیك‌و بارهێنانی‌ مەدەنییانەی‌ شارۆمەندانیش لواو نابێ‌‌و سەیر لەوەدایە گەلێك جار ئاراستەی‌ رووداوەكان بەرەو ئاقارێكە كە خودی كورد ـ بژاردەی‌ كورد، توێژی‌ خوێندەڤان ـ بە ئەنقەست خۆیان لە قەرەی ئەمجۆرە پرسانە نادەن. وەك بڵێی‌ لە عەقڵانی كردنی‌ گوتار‌و فەزای‌ كەوشەنی‌ گشتیدا ترسیان هەبێت. بۆیە ئەوانیش لە رێگەی‌ تەمومژاوی‌ یان هەستیاركردنی دۆخەكە، روانینێكی‌ تەك رەهەندی دروست دەكەن‌و هەوڵی‌ بەستێنسازی‌ تێڕامان‌و ورووژاندنی پرسیار نادەن‌و مافی‌ بڕیاردانی‌ تۆ بە سەپاندنی گوتاری‌ دڵخوازی‌ خۆیان پێشێل دەكەن. هەرچەند ئەگەری‌ ئەوەش هەیە كە ئەو گوتارە كە هەوڵی‌ چەسپاندنی دەدریت گوتارێكی‌ مۆدێڕن بێت، بەڵام بێ‌گومان پەروەردەیەكی‌ مۆدێڕن‌و بەرهەمهێنانی‌ ئەندیشەیەكی‌ مۆدێڕن، زۆر جیاوازتر لە خاوەنبوونی‌ كەرەستەو سیمای‌ مۆدێڕنە‌و پێویستە لە پاڵ ناسینی ئەندیشەكان، توانای‌ ئەندیشەكردنیش گەشەی‌ پێ بدرێت.

كۆمەڵگای‌ نەزۆك لە بنەمادا تووشی وەهم‌و ساویرلێدراویی ئازایەتی‌‌و ئیرادەگەراییە. توخمێك كە جگە لەوەی‌ بە شێوەیەكی‌ بەرهەست نەهاتۆتە ئاراوە، بەڵكوو نەیتوانیوە بە شێوەیەكی دەرهەستانەش بیخەمڵێنێت. بۆیە لەم جۆرە جڤاكانەدا هەستیاری سیاسی جێگەی‌ بە تێگەیشتنی‌ سیاسی لێژ كردووە‌و تاك‌و كۆما توانای‌ لێك تێگەیشتن‌و قبووڵكردنی یەكتریان نیە‌و بە جێگەی‌ تەشك گرتن‌و كۆنكرێت بوون، پەرچڤین‌و پەرتەوازە دەبن‌و جێگا بە ئیرادە‌و ویست‌و خواست بەتاڵ دەكەنەوە. ئەمەش خۆی لە خۆیدا ریگرە لەوەی‌ كە جڤاك لە قۆناخی‌ سەرەتایی‌‌و فۆرمالیتەبوونەوە تێپەڕێت‌و ئاڵوگۆڕ لەو داب‌و نەریتە جڤاكی‌و فیكرییانەدا درووست بكات كە سەردەمانێك لە پێناو بەختەوەری‌‌و پێشخستنی خۆیدا دایهێناوە‌و هەنووكەش بۆتە یەخسیر‌و كۆیلەی‌ داتاشینەكانی‌ خۆی.

لە پانتایی‌یەكی‌ ئاوەهادا، شایەد بیركردنەوە‌و وردبوونەوە مەترسیدارترین تابۆ بێت چوونكە لێكدانەوە‌و تێگەیشتن بەرپرسایەتی‌‌و ئەركت دەخاتە ئەستۆ‌و زانیاری‌ وەرگرتن‌و بەخۆداهاتن ئیرادە‌و توانای‌ هەڵوێستگرتنت پێ‌دەبەخشێت. كردەوەیەك كە لە جڤاكێكدا كە ژیان‌و نان نرخەكەی‌ بێدەنگی لە هەمبەر سیستمی‌ سەردەست‌و دەنگ هەڵبڕین لەبەرانبەر جیا لە ئەوە، ئەگەری‌ تەریككەوتن‌و تووشبوونت بە رەنجێكی هەتایی‌ دەڕەخسێنێت‌و لە وەها هەلومەرجێكدایە كە تاك‌و كۆما دەكەونە ژێر هێژموونیی ئافرێنراوی‌ خۆیان‌و شێوازی‌ خودكلۆنیالیزم‌و خۆبەدەستەوەدانی‌ دڵخوازانە پێڕەو دەكەن‌و ئیزنی ئەوە بە خۆیان نادەن سەبارەت بەو تابۆ‌و بوتە دەسكرد‌و سازكراوانەیان گومان ساز بكەن، بەڵكوو بەردەوام پیرۆزایەتی‌و سپیتایی‌ بوونیان پێدەبەخشن‌و پارێزگاریی‌ لێ‌ دەكەن. ئەمەش خۆی لە خۆیدا بەرهەمهێنانەوەی‌ سەرەڕۆیی‌‌و خۆزگەی‌ خۆدان بوونە. كولتوورێك كە بەرهەمی بێ‌ ئیرادەیی نەتەوەیەك لە ئەنجامی‌ نەبوونی وشیاری‌ نەتەوایەتییە‌و جڤاك لە ئافراندن‌و گۆڕان كە ئاكامی گومانكردن، بیركردنەوە‌و پرسیار سەبارەت بە هێز‌و دەسەڵاتە، بەتاڵ دەكات‌و كۆمەڵگا دەخاتە قۆناخێكەوە كە نەتوانێ‌ لە دۆخی هەبووی خۆی‌و نۆستالۆژیای‌ رابردووی‌ تێپەڕ ببێت .