قاضی محمد شناسنامه‎ی ملی یک ملت

عارف نادری

11 اردیبهشت‎ماه امسال مصادف با صدونهمین سالروز میلاد قاضی محمد است که بیش از نیم قرن است ملتی بزرگ در وطنی چند تکه و تجزیه ‏شده، وی را "پیشوا" نامیده و به‎عنوان "پیشوا"ی فرهمند، زنده‎یاد و همیشه جاوید خویش باورش دارند و بر راهبرد مشخص‏شده‎ی وی پایدارند تا با ادامه مبارزه، آرزوها و آرمانهای انسانی و دمکراتیکش را تحقق بخشند. بدون تردید ملت کرد نیز همچون ملتهای دیگر، رهبران، شخصیت‎های بلندآوازه و قابل افتخار بسیاری دارد که صفحات تاریخ پر از فراز و نشیب کرد و کردستان را شکل داده و مراحل زرین تاریخ خویش را متحقق ساخته‎اند. اما حقیقت آن است که قاضی محمد در لابه‎لای صفحات این تاریخ در مقایسه با رهبران پیش و پس از خویش، یگانه و بی‎همتاست. به گونه‎ای که هر روزی که از عمر این مقاومت و مبارزه‎ی ملی ـ میهنی می‎گذرد قاضی محمد، نام‎آورتر و کاریزماتر، همچنین اندیشه‎ها و اصول ترسیمی و پیشنهاد‏شده‎اش بیش از پیش اهمیتشان نمایان و درک گشته و مورد تأیید و تأکید قرار می‎گیرد. اصولی که پس از گذشت نیم قرن عامل اشتراک مساعی و پشتوانه‎ی آرمان‎های انسانی و برداشت‎های ذهنی و عینی ملتش می‎باشد.

آنچه که قاضی محمد را شخصیت بی‎بدیل تاریخ دیروز و معاصر ملتش می‎نماید و شخصیتی متفاوت از شخصیت‎های ملتهای همسایه‎اش به او می‎بخشد، بیش از همه‎ی فاکتورها، پراگماتیست بودن قاضی محمد در هر دو زمینه‎ی پراکتیک و واقع‎بینی سیاسی یا به‎عبارتی دیگر کاربست خوانش، شناخت، تئوری و عمل بر مبنایی درست و واقعبینانه است. اگر چه قاضی محمد، صاحب جایگاه ویژه‎ی خانوادگی، توانگری، وزنه‎ای مهم بودن در سطح اقلیمی، آشنایی با هفت زبان زنده‎ دنیا، اقتدار سنتی و ... بود، اما هیچ یک از این امتیازات و خصوصیات عامل اساسی کاریزمابودن قاضی محمد و انتخاب وی به عنوان پیشوای کردها نیست. بلکه بریدن و گذشتن قاضی از آوانس‎های به میراث مانده و مبارزه برای تغییر، تحول؛ ایجاد و استقرار سیستمی متفاوت با ساختار حاکم سنتی و سلطه‎ی پذیرفته‏شده‎ی عصر، همچنین نظریه‎پردازی توأم با عمل و آوانگاردبودن شخص ایشان در عرصه‎ی اجرا و هزینه دادن در راه برنامه و گفتمان ارائه‏شده، قاضی را به نام "پیشوا" شناساند و اتوریته‎ی نخبه‎ای برگزیده را به وی بخشید تا پیشاهنگ چرخشی عظیم و مدرن در تاریخ ملتش باشد و اکثریت آنها را حول خط‎مشی و هویت ملی و میهنیشان سازمان دهد.

قاضی برای نخستین مرتبه در تاریخ ملت خویش به جای اتکا به پایگاه و جایگاه خانواده‎ای ـ عشیره‎ای، دلبستگی و وابستگی به ذهنیت و سیاق سلطان ـ رعیتی و خود را خداوندگار مردم دانستن و فرمانروایی بر آنان، به بطن توده‎های مردم می‎آید و در دل آنان جای می‎گیرد. وی پشت به نسلی جدید از جوانان تحصیلکرده، فداکار و تحول‎طلب می‎بندد که صاحب اراده‎ا‎ی قوی و محکم بودند و باور و اعتماد به نفسی شگرف داشتند کسانی که حاضر نشده بودند به شکل بخشی از وضع موجود دربیایند بلکه بر این اعتقاد بودند که باید به جای وفق دادن خویش با زمان و همرنگ جماعت شدن، بایستی زمان و وضعیت حاکم را مطابق مرام خویش شکل داد و از ریسک کردن و تقبل هزینه‎های آن ترسی به دل راه ‎نداد. بدین ترتیب آرمانهای آزادیخواهانه‎ی اشخاصی اینچنینی تحت لوای توانایی، تجارب، عقلانیت و منطق قاضی، خط‎مشی غیرمعمول اما ضروری و متناسب را جهت شکل‎گیری هویت ملی یک ملت از هم پاشیده و نقشه‎ی راهی را برای استقلال و خوشبختی آنان ترسیم و به ارمغان آورد. فرهنگ، تغییر و تحول، آغاز و آرزویی که شخص قاضی الگوی واقعی آن بود. قاضی، فاصله، شکاف و خلأ موجود میان نسل‎ها و طبقات جامعه کردستان را کم‎رنگ و حتی در بسیاری از زمینه‎ها آن را به تمامی برداشت و خودشان نیز به شخصه با جوانانی همچون هژار، هیمن و ... همفکر، همسنگر، همتراز و هم‎شأن گشت تا بتوانند دوش به دوش هم‎، وطنانشان را به پیروزی برسانند. قاضی اعتقادی عمیق و تمام و کمال به این قشر و نسل نوین داشت زیرا بر این باور بود که اینان افرادی خودساخته هستند که جسارت و جرئت اندیشیدن، تصمیم و اجرای تصمیماتشان را دارند. بدین علت از دیدگاه قاضی اینها می‎توانند دینامیسم تغییر و نیروی بنیادنهادن طرحی نو و ساختن باشند.

از سوی دیگر، آنطور که شالوده‎های فکری جمعیت ژ ـ کاف، حزب دمکرات، جمهوری کردستان، بیانات و مواضع قاضی محمد بیانگر آن است، علت و عامل هم‎آوایی و همراهی قاضی و قشر روشنفکر دگراندیش جامعه آن عصر کردستان به‎خاطر وجود و حضور دشمنی مشترک و استعمارگری مستبد نبوده است بلکه اراده، آرمان و هدف ایجاد کیان و سیستمی مدرن و دمکراتیک بوده که در سایه‎ی آن کرامت و فضیلت‎های همه‎ی افراد و جمعیت‎های ساکن در داخل واحد سیاسی کردستان محقق و محفوظ باشد، به عبارتی دیگر، اساس رویکرد و عملکرد قاضی و اندیشه‎هایش مبتنی بر نوآوری و بنیادنهادن است، تفکری که کوچکترین نشانی از ویرانگری، تصفیه و عدم تحمل وجود و حضور دیگری در آن به چشم نمی‎آید.

مفهوم آزادی، معنا و قداست خاص خویش را در نزد قاضی دارد. زیرا از دیدگاه قاضی، آزادی تنها ارزش جاودانه تاریخ است و اگر ملتی هدفی به غیر از آزادی داشته باشد و چیزی را بر آزادی ترجیح دهد، همه چیز را از دست خواهد داد. زیرا از دست دادن آزادی و به انحصار درآوردن آن، زیر سؤال بردن انسانیت انسانهاست و ملت زنده، ملتی است که برای زنده نگه‎داشتن، پاسداشت و پاسداری از آزادی، زندگی را دوست دارد. تحت لوای این اندیشه‎های مدرن و دمکراتیک است که قاضی محمد، آزادی را به‎عنوان اساس و چیستی حکومت و مشروعیت حکمرانی می‎داند و آخرین درجه فساد و تباهی در نزد وی به‎کار بردن قوانین برای توجیه و کاربرد ظلم است. شرط وی برای تحقق آزادی و زندگی آزاد، پرستش حقیقت است و از دیدگاه وی آزادی و حقیقت دو قطب تکامل و کامل‏کننده‎ی یکدیگرند. هستی یافتن، بلوغ و کمالی که در آنجا، تنها بنیاد نهادن‎ها و تغییرات عمیق و بنیادی شناساننده و معرف بینش‎ها و منش‎ها هستند و ملت‎ها وجود خود را در نبود غیرخود و اضمحلال تمدن دیگری‎هایشان نمی‎بینند. فلسفه‎ای که روح ملت را قربانی هیچ شخصیتی نمی‎کند، بلکه این رهبران و خادمین ملت هستند که لازم است قربانی ملت خویش شوند و به‎طور عملی جرئت و جسارت اثبات این حقیقت را داشته باشند تا بدان سیاق ماهیت و درونمایه‎ی حقیقت و آزادی برجسته گردد و جان در کالبد ملتی بدمند که دیگری‎هایشان خواسته‎اند از ارزش واقعی حقیقت و آزادی تهی‎اش نمایند. بدین علت قاضی محمد، "پیشوا"، ماهیت، شناسه و سمبل ملی ملتی بی‎دولت است و عملکردهایش، درس اخلاق ملی، وجدان ابرمردی و فرهمندی، پایبندی رهبریی پیشرو، متعهد و خلاق است که تا همیشه‎ی تاریخ سرزمین و ملتش، پیشوای بیداری و فلسفه‎ی صلح‎جویی، موجودیت و ماندگاریشان است.

منبع: سايت كوردستان میدیا