قەیرانی ستراتیژی‌و دروشمی دڵڕفێن

ئاوڕدانەوەیەک لە خاڵە پەسەند کراوەکانی کۆنگرەی پێنجی پژاک

pjak_kongre_3 یەکەم: ئەگەرچی ئازادی بەڕێز ئۆجەلان ئاواتی هەر کوردێکی بە شەرەف‌و نیشتمانپەروەرە‌و ئاواتێکی لەو چەشنە هەڵگری بەهایەکی بەرزی ئینسانی‌و کوردانەیە، بەڵام پژاک لە باری پراکتیکییەوە، چ راستەوخۆ‌و چ ناڕاستەوخۆ ناتوانێ کارێگەریی لە ئازادی ئەو بەڕێزەدا هەبێت. بۆیە ئەمە دروشمێکە هەرچەند بەرز‌و پیرۆزیش بێت دەرخەری یەک راستییە ئەویش پێوەندی راستەوخۆ‌و چڕوپڕیەتی بە ئایدۆلۆژی‌و ستراتیژی پەکەکەوە کە خۆیشیان نایشارنەوە، بە شێوەیەک کە لە باشترین حاڵەتدا‌و لە چوارچێوەی هەمان ستراتیژیدا ئازادیی جووڵانەوەی تەنیا لە بواری تاکتیکدا دەبێت، ئەویش بە شێوەیەکی زۆر لاوەکی‌و پەراوێزی‌و لە چوارچێوە‌و دەقی پەکەکەدا. لێرەدا ئەم پرسیارە دێتە روو کە ستراتیژییەک کە لە بنەمادا لە دژی تورکیا گەڵاڵە کراوە، ئەتوانێ چ کاریگەرییەکی لە رۆژهەڵاتی کوردستانی بندەستی ئێراندا هەبێت. بەم جۆرە‌و بە مسۆگەر بوونی ئەم ئەوێتی ناسنامەیی پژاک‌و پەکەکە، هیچ ئەگەرێک بۆ خاوەن ئیستراتیژی بوونی پژاک وەک حیزبێکی رۆژهەڵاتی نامێنێتەوە.‌و سەرەڕای ئەو دروشمە پۆپۆلیستییە زەبەلاحە دڵڕفێنانە، ئەو حیزبە زیاتر وێنەیەکی تەمگرتوو‌و ناڕوونی دەبێت لە پێوەندییە کانی نێوان پەکەکە‌و کۆماری ئیسلامیدا، بە شێوەیەک کە سیستەمی ئیدارییەکەی لە هاوسەرۆکەکانییەوە تا مەجلیسە کارتۆنییەکەی تەنیا ناوەندێکی داڕشتن‌و دەرکردنی دروشمن‌و ناتوانن لە دەرەوەی خواست‌و ئارەزووەی پەکەکە بڕیارێک دەربکەن بۆیە لە لایەن هێزە سیاسییەکانی رۆژهەڵاتەوە، وەکوو حیزبێکی رۆژهەڵاتی قبووڵ ناکرێت. هۆکاری ئەم قبووڵ نەکردنەش بەرلەوەی بۆ قۆرخکاریی ئەو هێزانە بگەڕێتەوە(وەک پژاک ئیدەعای هەیە)، لە ناخی خودی پژاک‌و شوناسە ناسەربەخۆکەی دایە لە پێوەندیی لەگەڵ پەکەکەدا، هەر بۆیەش کۆمەڵە‌و دیمۆکرات وەک پێشتریش رایان گەیاندووە، ئامادەن دانیشتن‌و دانووسان لەگەڵ پەکەکە بکەن بەڵام پژاک رەت دەکەنەوە.

دووەم: پەسەند کردنی بڕیاری دوورکەوتنەوە لە بازنەی ململانێی سیاسی سیستەمی جیهانیش هەر دروشمێکی باشە، چوونکو لە واقیعدا پەکەکە خۆی بەشێکە لە هاوپەیمانی ئێرانی شیعی کە لە سەر بەرەی رووسیا دەگیرسێتەوە. پەکەکە وەکوو حیزبێکی گەورە‌و خاوەن پێگەی کوردی، ئەتوانێ بەشێک بێت لەو هاوپەیمانییە، بەڵام ناتوانێ لە هەمان کاتدا ئیدەعای دژایەتی ئێران بکات. واتە ئەو شتەی رەوایی‌و خاوێنی سیاسەتی پەکەکە لە پێوەندیی لە گەڵ بلووکی ئێرانی شیعەدا دەباتە ژێر پرسیارەوە بوونی پژاکە، نەک شتێکی تر. ئەوە شتێکی روونە کە پێوەندیی‌و دۆستایەتی لە سیاسەتدا بگۆڕە‌و هێچ پێوەندییەک هەمیشەیی نیە، بەڵام هیچ مەعقوول نیە پەکەکە دۆستی ئێران بێت‌و پژاکیشی دروست کردبێت بۆ دوژمنایەتی ئێران.

pjak_kongre_1

سێهەم: ئەوەی پژاک خۆی بەدوور بگرێت لە سیاسەت‌و ئامانجەکانی دەوڵەت نەتەوە هەنووکەییەکان نە سیاسەتێکی روون‌و رۆشنە‌و نە دروشمێکی باش‌و گونجاو. لە هەمان کاتیش وەک رایگەیاندووە ئیتر خۆی بەوەوە نابەستێتەوە کە تەنیا حیزبێکی کوردستانی بێت. پژاک‌و پەکەکە هیچ روونیان نەکردووەتەوە کە چۆن دەڕواننە ئەو دەوڵەت نەتەوانە. ئایا دەوڵەت نەتەوە لەم ناوچەیەی ئێمە بەرهەمی رەوتێکی سروشتیی مێژوویی‌و دیمۆکراتیکە‌و لە سەر بنەمای لۆژیکی پێکەوە ژیان هاتووەتە ئاراوە، یان دیاردەیەکی زۆرەملییە‌و لە دەرەوی ئیرادەی گەلانی ناوچەکە‌و لە سەر بنەمای خواست‌و بەرژەوەندییەکانی زلهێزەکان دانراوە (سایکس پیکۆ، 1911١٩١٦1119). ئەگەر سروشتییە ئەوە هەموو رەوت‌و جەریان‌و حیزبە کوردییە چییە کە لە سەر بنەمای مافی زەوتکراو‌و خاکی داگیر کراو سەریان هەڵداوە، ئەگەریش داسەپاوە‌و لە دەرەوەی ئیرادەی گەلانی بندەست، ناسیۆنالیزمی فارس‌و تورک‌و عەرەب، بوونەتە هێزی باڵادەست‌و لە چەقی دەسەڵاتی بەناو دەوڵەت نەتەوەکاندا جێی خۆیان کردووەتەوە‌و ساڵەهایە بە ژینۆسایدی رەش‌و سپی هەوڵی تواندنەوەی کورد‌و گەلانی ژێر دەستی تر دەدەن، ئایا لە دوای ئەو هەموو قڕکردن‌و کوشتنی بە کۆمەڵ‌و هەوڵی سڕینەوەیە، پەکەکە چۆن پێناسەیەکی لە دەوڵەتی دیمۆکراتیک هەیە‌و بە پێی کامە دەرفەت‌و ئیمکان خەون بە کۆنفیدرالیزمێکی دیمۆکراتیک، لە دەرەوەی پێکهاتەی نادیمۆکراتیکی خۆیەوە دەبینێت. بۆیە ئەم دژوازییانەی خوارەوە بە دروشمی دڵڕفێن ناسڕدرێتەوە:

ئا) پێکهاتەوی سیاسی پەکەکە خۆی سیستەمێکی نادیمۆکراتیکە‌و هەر بۆیەش ناتوانێ مزگێنی دەری داهاتوویەکی دیمۆکراتیک بێت.

ب) ئەوەندە هەرای ناوەتەوە لە سەر دەوڵەت نەتەوە‌و دژایەتی کردنی وەک بڵێی کورد چەندین دەوڵەت نەتەوەی دامەزراندبێت‌و دیاردەیەکی ئەزموون کراو بێت.

ج) لە ئەساسنامەی هیچ حیزبێکی کۆن‌و خاوەن پێگەی کوردستان وەک پارتی‌و یەکیەتی‌و دیمۆکرات‌و کۆمەڵەدا، باسێک لە دامەزراندنی دەوڵەت نەتەوە نەکراوە‌و هەموویان لە سەر دوو بابەتی ئۆتۆنۆمی‌و فیدرالیزم،‌و دیمۆکراسی خوازی یەک دەگرنەوە، کەوابوو هەموو حیزبەکانی پێش پەکەکە داواکاری دەوڵەتی دیمۆکراتیک بوونە بە دیسکۆرسێکی دیار‌و شەفافەوە، ئیتر ئەم ئیدەعایانەی پەکەکە کە گوایە ناسیۆنالیزمی تێپەڕاندووە‌و لە خەونی ناعەقڵانی کوردستانی گەورە بازی داوەتەوە بۆ ئەنتەرناسیۆنالیزمێکی سەقەت‌و پێشتر ئەزموونکراو‌و هەروەها دروشمی دەوڵەتی دیمۆکراتیک بە دیسکۆرسێکی ناڕوون‌و ناشەفافەوە، هەمووی ریشەی لە قەیرانی ستراتیژیکی ئەو حیزبەدایە تا خوێندنەوەیەکی پوختە‌و عەقڵانیی، واقیعی کوردستان‌و ناوچەکە.

د) سەرەڕۆیی یەکێکە لە بنەمایی ترین‌و بەرچاوترین تایبەتمەندییەکانی پەکەکە، ئەم حیزبە تا پێش قەیرانی سووریا، لە هەموو پارچەکانی کوردستان هێزی ئینسانی بردە شەڕی شۆڤینیزمی تورکی، کەچی یەک گوندیشی پێ رزگار نەکرا، بەڵام ئێستە ئەیەوێ رۆژهەڵاتیش رزگار بکات‌و گوایە کۆمەڵە‌و دیمۆکرات بەریان پێ گرتووە. لە سەردەمێکەوە کە قەندیل بووە بە هێمای خۆڕاگریی پێشمەرگە‌و گەریلا، هیچ حیزبێکی کوردیی ئیدەعای خاوەندارێتیی نەکردووە‌و هەموو حیزبەکان لێی ژیاون‌و کار‌و چالاکی خۆیانیان کردووە‌و هیچ لایەنێک لە لایەنێکی تر روخسەتی هاتنە قەندیلی وەر نەگرتووە. کەچی لە کێلەشیندا ئەو شەڕەی سەپاندە سەر حیزبی دیمۆکراتدا‌و پێشمەرگەیەکی لێ شەهید کردن، تەنیا بیانووشی ئەوە بوو کە بۆ هاتنەوەی پێشمەرگە بۆ رۆژهەڵات دەبێ ئیزن لە ئەو وەربگرن.

ه) پەکەکە لە پێناوی دروشمی برایەتیی گەلان زۆر بە ئاسایی خۆی لەوە دەدزێتەوە کە لە هەڵبژارندنەکانی تورکیادا، ئەندام‌و لایەنگرەکانیان، هاوکات‌و بە دوو دەست ئاڵای پەکەکە‌و ئاڵای تورکیا بە دەستەوە بگرن، بەڵام لە رۆژاوای کوردستان هەرکەس ئاڵای کوردستان بەز کاتەوە، سزای دەدات.

چوارەم: هەڵبژاردنی بەڕێزان سیامەند موعینی‌و زیلان ڤەژین وەکوو هاوسەرۆکی پژاک، خاڵێکی ترە کە پێویستە بە تایبەت هۆکارەکانی دەسنیشان کردنی سیامەند موعینی کوڕی شەهید کاک سولەیمانی موعینی لێکدرێتەوە.

ئا) شەهید کاک سولەیمانی موعینی کاتی خۆی یەکێک لە ئەندامانی رێبەرایەتیی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بووە، کە لە ئەنجامی مامەڵەکانی مەلا مستەفا بارزانی‌و حەمە رەزا شای پەهلەوی، رادەستی رێژیمی پاشایەتی ئێران کرایەوە‌و شەهیدیان کرد.‌و بمانەوێ‌و نەمانەوێ بارزانی بەرپرسیار‌و تاوانبار بووە لەو کارە قیزەونەدا. یەکێک لە ئامانجەکانی پژاک ئەوەیە کە سیاسەتی دژ بە پارتی دیموکراتی کوردستان قووڵتر‌و بەربڵاوتر بکاتەوە، کە گوایە پارتی هەر کورد کوژ‌و دارەدەستی رێژیمەکانی داگیرکەری کوردستان بووە‌و بەمجۆرە رۆڵی بەرچاوی پارتی لە سیاسەتی هەنووکەیی کوردستاندا بخاتە پەراوێزی رووداوێکی مێژووییەوە کە بەداخەوە رووی داوە‌و تازە هیچێکی لێناکرێت.

ب) سیامەند موعینی بەر لەوەی ببێتە ئەندامی پەکەکە ئەندامی کۆمەڵە بووە، پژاک بە هەڵبژاردنی سیامەند وەکوو هاو سەرۆکی خۆی سێ ئامانج دەپێکێت. یەکەم، ئەگەر رێبازی باوکی کە حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بووە، رێبازێکی باشتر بوایە، ئەوا ئەمیش بە هەمان رێبازدا دەرۆیشت. دووەم، کاتێ کە بووە بە ئەندامی کۆمەڵە، دیارە لە نەبوونی پژاکدا، کۆمەڵەی لە دیموکرات بە باشتر زانیوە کەچی ئەویش هەر حیزبێکی باش نەبووە بۆیە بە جێی هێشتووە. سێهەم، ئەیەوێت بڵێت سیامەند وەکوو نوخبەیەکە کوردی رۆژهەڵاتی لە لایەن حیزبەکانی رۆژهەڵاتەوە قەدری نەزانراوە‌و دوایی کە هاتووەتە ناو پەکەکە، ئێمە بەشایانی سەرۆکایەتیمان زانیوە‌و بەڵێنی نوخبە پەروەریمان بردووەتە سەر‌و ئێستا لای ئێمە لە بەرزترین ئاستی رێبەرایەتی پژاک دایە.

لە ئەنجامدا پژاک هەرچەندە خۆی بە خاوەنی دۆزی رۆژهەڵات بزانێ، مادامێکە خاوەن بڕیار‌و ستراتیژییەکی سەربەخۆ لە پەکەکە نیە، لە سیاسەتی نەگونجای دۆستی‌و دوژمنی هاوکاتی پەکەکە، لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا گومانی زۆری لە سەرە. بەو هیوایەی پژاک لە داهاتوویەکی نزیکدا زیاتر‌و عەقڵانیتر بە سیاسەتەکانیا بچێتەوە‌و لەمە زیاتر ئەندامانی خۆی کە رۆڵەی خۆبەخشی نەتەوەکەمانن، نەکاتە قوربانیی سیاسەتە چەوتەکانی پەکەکە لە رۆژ هەڵاتی کوردستاندا.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

بۆ پێوه‌ندی‌ گرتن له‌گه‌ڵ‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌ى ماڵپه‌ڕ له رێگه‌ی‌ فه‌یسبووكه‌وه‌ ئێره‌ كلیك بكه‌

له‌ تێلێگرامی‌ "هه‌ڵۆی‌ كوردستان"یش به‌ردوام زانیاری‌‌و فیلم‌و وێنه‌تان ده‌ست ده‌كه‌وێ‌