مستەفا هیجری، سكرتێری حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بۆ (سڤیل): زۆر لە تۆمەتبارانی تیرۆركردنی كادیر‌و پێشمەرگەكانمان لەهەرێمدا بەئازادی دەسوڕێنەوە‌و هەشیانە لەپێگەی دەسەڵات دان
ـ هەر هێزێكی كوردی بەشەكانی تری كوردستان بێ رەزامەندی‌و داخوازی هەرێم موداخەلە بكات، ئەوا سەروەری ئەو بەشەی نیشتیمانی ژێرپێناوە
ـ ئەو لیژنەیەی لەبارەی پەلاماری پۆلیس‌و ئاسایشی كۆیە بۆ سەر كەمپی حزبمان پێكهێنرابوو تا ئێستا هیچ ئەنجامێكی نەبووە
ـ ریفۆرمخوازەكانی ئێران بەگشتی‌و ریفۆرمخوازەكانی كوردی ئێرانیش بەتایبەتی بەدوای كڵاوی بابردوو كەوتوون
لە نوسینگە سادەكەی خۆی‌و بەشێوازە خاكەڕاییەكەی خۆی پێشوازی لێكردین. وەڵامی هەموو پرسیارەكانی دایەوە‌و خۆی لەهیچ پرسیارێك نەبوارد، چ لەبارەی ئێران‌و پرسە ناوخۆییەكانی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران‌و بارودۆخی ئێستایان، چ لەبارەی ئەو كتێبەی بەو دواییانە بەناوی "نسكۆ‌و دابڕان" نوسیویەتی‌و تێیدا باسی وردەكارییەكانی تیرۆركردنی رێبەرانی شەهید "د.قاسملو‌و د.سادق شەرەفكەندی"و سێ ئینشیقاقی ناو حزب دەكات‌و بۆ یەكەمجاریش هەندێك روونكردنەوە‌و زانیاری نوێی تێدا خستۆتەڕوو.
رەنگە كەم كەس تێبینی ئەو راستیەی كردبێت، كە ئەو یەكەم سكرتێری حزبێكی كوردیە بەر لە 20 ساڵ لەكۆنگرەی دەیەمی حزبەكەیدا دەسبەرداری پۆستی سكرتێری حزب دەبێت بۆ بەرژەوندی كێبڕكێكارەكەی (عەبدوڵڵا حەسەن زادە)و پیرۆزبایی سەركەوتنی لێدەكات‌و لەماوەی سێ كۆنگرەی داهاتووشدا وەك جێگری سكرتێر‌و دواتریش ئەندامێكی ئاسایی دەفتەری سیاسی حزب بەردەوام دەبێت، تا دواتر لە كۆنگرەی 13هەمدا جارێكی تر وەك سكرتێر هەڵدەبژێردرێتەوە. كاتێكیش لەمبارەوە پرسیارمان لێكرد، بەپێكەنینەوە گوتی "خۆ نابێت من خۆم باسی ئەوە بكەم".
بەشی یەكەمی ئەو دیمانە تایبەتە بە تەوەری ئێران‌و پرسەكانی تری حزب. بەشی دووەمیشی تایبەت دەبێت بە كتێبی "نسكۆ‌و دابڕان".
سڤیل: دەگوترێت زەرەرمەندی یەكەم لەرێكەوتنی نێوان ئێران‌و گروپی 5+1 هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێرانن، بەحزبە كوردیەكانیشەوە. تا چەند لەگەڵ ئەم بۆچوونەدای؟
مستەفا هیجری: ئەو رێكەوتنە بەزەرەری خەڵكی ئێران تەواو نابێت، كە خەڵكی خۆرهەڵاتی كوردستانیش بەشێكن لەخەڵكی ئێران، چونكە لەرووی ئابوورییەوە بڕێك دەبوژێنەوە، رەنگە دەرفەتی كاری زیاتر بڕەخسێت، بەڵام نەك بەو شێوەیەی ئێستا خەڵكی ئێران چاوەڕوانی دەكات، چونكە ئاستی چاوەڕوانی خەڵك زۆر بەرزبۆتەوە‌و راستیەكانیش شتێكی دیكەن. بەڵام لەلایەنەكەی ترەوە، پێمانوایە كۆماری ئیسلامی ئێران ئێستا لەرووی ئابوورییەوە لەدۆخێكی ئێجگار شپرزە دایە، هەر لەبەر ئەو هۆیەشە ئامادەبووە گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریكا بكات، ئەمریكایەك كە ساڵەهایە بەشەیتانی گەورە ناوی دەبات‌و لەرێبەرەوە تادەسەڵاتدارانی خوارەوە رایانگەیاندبوو، كە ئەوان قەت لەگەڵ ئەمریكا گفتوگۆ ناكەن، كەچی ئێستا وتوێژیان كرد‌و ملیشیان بۆ مەرجەكانی ئەمریكا‌و خۆرئاوا كەچ كرد. جا كە ئەوان گەمارۆی ئابوورییان لەسەر نەمێنێت، بێگومان دەستیان لەئێستا پڕتر دەبێت، لەئاكامیشدا توانای دەستێوەردانی لەكاروباری وڵاتانی دەرەوە‌و فشارهێنان بۆ نەیارانی خۆیان لەدەرەوە زیاتر دەبێت‌و دەستیان ئاوەڵاتر دەبێت، كە ئۆپۆزسیۆنی كوردی ئێرانیش بەشێكن لەدژبەرانی كۆماری ئیسلامی‌و ئێستا لەباشوور نیشتەجێن. دیارە تائێستا كۆماری ئیسلامی هەرچی لەدەستی هاتووە هەر كردویەتی، بەڵام ئێستا دەستی ئاوەڵاتر دەبێت.
سڤیل: پێتوایە ئێران دەسبەرداری دروشم‌و خەونی لەمێژینەی ببێت، كە بەدەستهێنانی وزەی ئەتۆمە‌و ساڵەهایە خەڵكی وڵاتەكەی بەهۆیەوە گرفتار كردووە؟ واتە بەرای تۆ ئێران راستگۆیە لەرێكەوتنەكە‌و پێیەوە پابەند دەبێت؟
مستەفا هیجری: كۆماری ئیسلامی ئێران تەحەمولی ئەو هەموو زەرەرەی كرد، كە بەسەدان ملیار دۆلار زیان بەر ئابوورییەكەی كەوت‌و خەڵكی ئێرانی توشی بێكاری‌و هەژاری كرد‌و لەكۆمەڵگای نێودەوڵەتی پەراوێزكەوت، لەپێناوی ئەوەدا بوو چەكی ئەتۆمی بەدەست بهێنێت‌و رژێمەكەی پێ بپارێزێت، بەڵام ئەو بەرنامەیە قەیرانی ئابووریی بەدوای خۆیدا هێنا. ئێستا ئەگەر مل رانەكێشێ‌و ئەركەكانی خۆی لەو رێكەوتنە جێبەجێ نەكات، گەمارۆكانی لەسەر هەڵناگیرێ، واتە ئەوكات لەلایەنی ئابوورییەوە كێشەی بۆ دروست دەبێت‌و ناتوانێت وڵاتەكە بەڕێوە ببات. بۆیە دیسان هەر بۆ ئامانجی پاراستنی رژێمەكەی مل بۆ رێكەوتنەكە رادەكێشێت، نەك بەدڵخوازی خۆی ئەمە بكات.
سڤیل: بەڵام ئەوەی ئێران لەو رێكەوتنە دەستیكەوتووە، 10 ساڵ لەمەوبەر دەیتوانی بەدەستی بهێنێت، بێ ئەوەی خەڵكی ئێران توشی ئەو هەموو نەهامەتیە بكات. ئەمە ئەوە ناگەیەنێت، كە ئێران لەرووی مەعنەوی‌و سیاسیەوە لایەنی دۆڕاوی ئەو رێكەوتنەیە؟
مستەفا هیجری: بێگومان ئێران دۆڕاوی ئەسڵی ئەو رێكەوتنەیە. من لەوتارێكدا نوسیومە ئەو رێكەوتنە مانای گەڕانەوەی ئێرانە بۆ خاڵی سفر، واتە ئەو رۆژەی كە هێشتا دەستینەكردبوو بە پیتاندنی یۆرانیۆم‌و گەمارۆی نەخرابووەسەر. ئێستا دوای ئەو هەموو خەسارەت‌و دروشمدانە، تازە گەڕاوەتەوە ئەو خاڵەی كە دەستیپێكردبوو. واتە ئێران زەرەری زۆری كرد، بەڵام رۆژئاوا هیچی لەدەستنەداوە، بەڵكو دەستكەوتێكی گەورەی هەبوو‌و بەئامانجی خۆی گەیشت، ئەویش ئەوە بوو كۆماری ئیسلامی دەستی بەچەكی ئەتۆمی رانەگات، خۆ ئەگەر كۆماری ئیسلامی ئەوەی درێژە پێبدابایە، ئەوا قسە لەپەلامار‌و هێرشی سەربازیش دەكرا بۆ سەر ئەو وڵاتە، بەڵام ئێستا رۆژئاوا تەنیا بەوتوێژ‌و بێ ئەوەی هیچ تێچوویەكی هەبێت، كۆماری ئیسلامی بەچۆكداهێنا‌و مەرجەكانی خۆی بەسەردا سەپاند. بۆیە لەو رێكەوتنەدا یەك دۆڕاو هەیە، ئەویش كۆماری ئیسلامیە.
سڤیل: ئەی كاریگەری ئەم رێكەوتنە بەشێوەیەكی گشتی لەسەر هەرێمی كوردستان چۆن دەبینی؟ پێتوایە ئەو هەژموون‌و نفوزەی ئێران لەهەرێمدا هەیەتی، دوای ئەو رێكەوتنە زیاتریش بێت‌و سێبەری ئێران لەسەر هەرێم قورستر بێت؟
مستەفا هیجری: بێگومان كۆماری ئیسلامی ئێران ئامانجی ئەوەیە هەژموونی خۆی زیاتر بكات. دەیەوێت لەگەڵ عێراق بەگشتی‌و لەگەڵ هەرێمی كوردستانیش بەجۆرێك سیاسەت بكات، كە بەدڵخوازی خۆی بێت. دوای ئەو رێكەوتنەش دەسەڵاتی زیاتری دەبێت، چونكە باشتر دەتوانی هاوكاری هاوپەیمانەكانی لەناوچەكە‌و ئەو گروپانەش بكات، كە سەر بەخۆنی. بەڵام لێرەدا پرسیار ئەوەیە، ئایا رۆژئاوا كە بەرژەوەندی لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆرە، رێگا بەئێران دەدات بەدڵی خۆی دەستوەربداتە ئەم وڵات‌و ئەو وڵات؟ چونكە ئێستا دەبینین هەندێك بەرگری بەرامبەر بەهەوڵەكانی ئێران لەناوچەكەدا دروست بووە، بۆ نمونە حوسیەكانی سەر بە ئێران، كە لەیەمەن دەستپیانپێكرد، پێشبینی ئەوەیان نەدەكرد، رووبەڕووی دژكردەوەی ئاوا توندوتیژی عەرەبەكان‌و هەڵوێستی توندی وڵاتانی خۆرئاواش ببنەوە. بۆیە رەنگە وڵاتانی رۆژئاوا ئێران ناچار بكەن جۆرێك لەهاوسەنگی رابگرێت‌و وەك ئێستا مەیدانی بۆ ئاوەڵا نەكەن.
سڤیل: تۆ وەك سەركردەی حزبێكی كاریگەری كوردی لەخۆرهەڵاتی كوردستان، لەگەڵ بیستنی هەواڵی ئەو رێكەوتنە، هیچ جۆرە نائومێدی یان نیگەرانیەك داینەگرتی، لەبارەی ئایندەی خەباتی سیاسی‌و چەكداریتان لەخۆرهەڵاتی كوردستاندا؟
مستەفا هیجری: هیچ نیگەرانیەك داینەگرتم‌و بۆشم شتێكی تازە نەبوو، چونكە بەپێی لێكدانەوەكان‌و هەندێك زانیاری كە خۆم هەمبوو، پێش دەستپێكردنی وتوێژەكانی جنێڤ، ساڵ‌و نیوێك لەمەوبەر من وتارێكم نوسیبوو‌و ئاماژەم بەوە داوە، كە لەبەر كۆمەڵێك هۆكار، كە لەوێدا باسم كردبوون، لەو وتوێژانەدا كۆماری ئیسلامی بە چۆك دادێ‌و تەسلیمی مەرجەكانی خۆرئاوا دەبێت. پێشبینی ئەو رێكەوتنەم كردبوو. ئێستاش كە زۆر كەس گومانی لەوە هەیە تا مانگی شەش بەرێكەوتنی كۆتایی دەگەن یاخود نا، پێموایە بەرێكەوتنی كۆتاییش دەگەن، پێشبینی دەكەم ئێران بەتەواوەتی پابەندی رێكەوتنەكە بێت، جگەلەوەش هیچ رێگاچارەیەكی دیكەی نیە. ئەمەش نەك لەبەر خاتری خەڵكی ئێران، چونكە خەڵكی ئێران لەو رێكەوتنە شتێكی ئەوتۆیان دەستناكەوێت، بەڵام كۆماری ئیسلامی بۆیە كۆماری ئیسلامیە، كە بەپێی ئیدیۆلۆژی‌و یاسای بنچینەییەكەی بتوانێت شۆڕش هەناردەی دەرەوە بكات، چونكە لەئێستادا كۆماری ئیسلامی دەبێ جەنگی سوریا بەڕێوەببات، ئیدارەی حیزبوڵڵای لوبنانی بدات، دەبێ هاوكاری حوسیەكان بكات‌و كەرەستە‌و توانای جەنگیان بۆ دابین بكات، كە هەموویان رەشوڕووت‌و بێداهات‌و ماڵوێرانن، هەروەها زۆر گروپی تیرۆریستی تری دیكە لەناوچەكە، دەبێت یارمەتیان بدات، ئەگەر پارەی نەبێت، ناتوانێت ببێتە كۆماری ئیسلامی، بۆیە مەجبوورە سەردانەوێنێت‌و بەچۆكدا بێت.
سڤیل: هەڵوێستی حزبەكانی باشووری كوردستان، بەرامبەر بەهەوڵەكانی ئێران بۆ سەپاندنی هەژموونی خۆی لەهەرێمدا بەتایبەت چۆن دەبینی؟ پێتوایە لەئاستی پێویستدا بوونە لەوەستانەوە بەرامبەر بەهەژموونی ئێران، یاخود تاڕادەیەك خۆیان بەدەستەوە داوە؟
مستەفا هیجری: پێموابێت ئێستا هەموو شتێك ئاشكرایە‌و شتی شاراوە نەماوەتەوە، كۆماری ئیسلامی ئێران لەهەموو عێراقدا نفوزێكی ئێجگار زۆر بەربڵاوی هەیە، بەكوردستانی باشووریشەوە، لەباشووریش دەستێوەردان دەكات‌و كێشە سازدەكات، بەردەوام خەریكی ئاژاوە نانەوەیە. گومانم لەوەدا نیە، زۆربەی ئەو كێشە‌و دووبەرەكی‌و دژایەتیەی لەنێو هێزە سەرەكیەكانی باشووردا هەیە، دەستی ئێرانی تێدا هەیە، هێندەشی بتوانێت درێژە بەم ئاژاوانە دەدات.
سڤیل: ئێوە كە لەناوچەی جێنفوزی یەكێتین، نزیكی ئەو هێزە لەئێران هیچ جۆرە فشارێكی بۆ سەر ئێوە دروستكردووە، یاخود سنووری ئازادی جموجۆڵی لێ بەرتەسك كردبنەوە؟
مستەفا هیجری: تائێستا لەجموجۆڵی كاروباری سیاسیماندا ئازاد بووین، تەلەفزیۆن‌و دەزگای راگەیاندنمان هەبووە، بەشی ئاشكرای حزبمان بەرێبەرایەتیەوە لێرەوە سەفەری دەرەوە دەكەین، لەگەڵ هەر شوێن‌و جێگایەك مەبەستمان بێت، چاوپێكەوتن پێكدێنین. تائێستا هیچ گرفتێك لەسەر رێگای ئێمە دروست نەكراوە.
سڤیل: بەڵام رەخنەیەك كە زیاتر هەر لە نوسەران‌و رۆشنبیرانی خۆتانەوە دەگیرێت، ئەوەیە كە حزبە كوردیەكانی رۆژهەڵات لێرە لەباشووردا رۆڵی پاشكۆیەتی حزبە سەرەكیەكانی باشووریان پێ رەوا بینراوە، بۆ نمونە لەمەسەلەی بەشداریكردنتان لەشەڕی داعش؟
مستەفا هیجری: ئەوە بەڵگەی پاشكۆیەتی ئێمە بۆ لایەنێك نیە، بەڵكو بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كە ئێمە وەك حزبێكی سیاسی بەدروستی رەفتار دەكەین. سیاسەتی ئێمە لەگەڵ پەكەكە، یان لایەنەكانی دیكە جیاوازی هەیە. پێمانوایە حزبەكانی باشوور‌و خۆرهەڵات‌و باكوور‌و خۆرئاوا، هەموویان دەبێت لەچوارچێوەی ئەو بەشەدا كە هەن، كار‌و چالاكی خۆیان ئەنجام بدەن، لەپێناو ئازادی‌و مافی خۆیان خەبات بكەن. وەزیفەی ئێمە ئەوەیە یارمەتی بەرەوپێشچوونی خەبات لەهەموو بەشەكاندا بدەین، پشتیوانیان بكەین، بەڵام ئەو پشتیوانیە ئەوكاتەیە كە بەخۆیان داوا بكەن، چونكە لەوباوەڕە داین، كە خۆیان داوا نەكەن‌و سەرەڕۆیانە بچین لەبەرەیەكی شەڕ یان لەهەر كارێكی دیكەدا بەشداری بكەن، ئەوا دەستێوەردانە. كاتێك داوامان لێكرا پێشمەرگەكان بنێرینە بەرەكانی شەڕ، وەك ئەركێكی نەتەوایەتی ئەوەمان جێبەجێ كرد. پاشانیش پێمانڕاگەیاندوون، هەركاتێك ئەوان داوامان لێبكەن، هێزەكانی ئێمە ئامادەن. كاتێكیش سوپاسیان كردین‌و گوتیان پێویستمان بەئێوە نیە‌و بكشێنەوە، ئێمە كشاوینەتەوە. بۆیە ئەوە بەهیچ جۆرێك بەمانای پاشكۆبوون نیە، دەبێ هەموو كورد رێز بۆ یاسا‌و سنوری هەرێم دابنێت.
سڤیل: كەواتە مادام هەڵوێستی ئێوە رێزگرتن بێت لەیاسا‌و سەروەری هەرێم، ئەوەی هێزێكی دیكە بێ پرسی هەرێم دەیكات، بۆ نمونە ئەوەی پەكەكە لەناوچەی شەنگال دەیكات، پێشێلكردنی ئەم سەروەری‌و یاسای هەرێمە؟
مستەفا هیجری: ئەگەر بێ رەزامەندی‌و داخوازی حكومەتی هەرێم بیەوێت موداخەلە بكات، بەڵێ ئەوە لەژێرپێنانی سەروەری ئەو بەشەیە لە نیشتیمان.
سڤیل: یەكێكی دیكە لەو رەخنانەی لەحزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران دەگیرێت، ئەوەیە تائێستا كەیسی ئەو 250 كادیرەتان، كە لەساڵانی نەوەدەكان بەدەستی كۆماری ئیسلامی تیرۆركراون، لەدادگایەكی هەرێم، یان لەدادگایەكی نێودەوڵەتیدا نەتانكردۆتە كەیسێك‌و دژی ئێران نەتانجوڵاندووە؟
مستەفا هیجری: زۆربەی ئەو رووداوانەی هاتنەپێشێ، كاتێك بوو كە هێشتا حكومەتی هەرێم پێكنەهاتبوو، لەماوەی نێوان پاشەكشەی هێزەكانی سەدام حوسێن تا پێكهاتنی حكومەتی هەرێم بوو، لەو ماوەیەدا ژمارەیەكی زۆر كادیر‌و پێشمەرگەی ئێمە‌و رێكخراوە سیاسیەكانی دیكەی ئۆپۆزسیۆنی كوردی ئێرانی تیرۆركران. ئەوكات حكومەتێك نەبوو بەدوای ئەمەوەبێت، هێزە سیاسیەكانیش رەنگبێت بەهۆی ئەو دژبەریەی لەگەڵ یەكتر هەیانە، بەتایبەت پارتی‌و یەكێتی، نەیانویستبێت یان نەیانتوانیبێت بەو جۆرەی پێویستە بەو ئەركە هەڵبستن‌و بەدوای ئەو تیرۆریستانەدا بگەڕێن‌و بیانبیننەوە‌و سزایان بدەن. چونكە تیرۆریستان هەموویان مەعلومن، كە لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە رێكدەخرێن‌و ئێمەش جگە لەكۆماری ئیسلامی ئێران كەس‌و لایەنی دیكە بە دوژمنی خۆمان نازانین. لەبارەی ئەو پێشمەرگە‌و كادیرە تیرۆركراوانەشەوە، دەبێت بەڵگەكان بەجۆرێك بن كە قابیلی قبوڵكردن لە دادگا بن، ئێمە ئەو بەڵگانەمان لەبەردەستدا نین. راستە خۆمان بەشێكی زۆری ئەو تیرۆریستانە دەناسین، بەڵام بەڵگەی یاساییمان لەبەردەستدا نیە، تا بیاندەین بەدادگا، لایەنی دیكەش حاشا دەكات، بۆیە رەنگە ئەوە لەدادگایەكی نێودەوڵەتیدا نەكرێت.
سڤیل: بەڵام خۆ هەرنەبێت لەراگەیاندندا دەنگدانەوەی دەبێت، كە دۆسیەی تیرۆركردنی سەدان كەس دژ بەكۆماری ئیسلامی ئێران جوڵێندراوە؟
مستەفا هیجری: ئێمە لەكۆڕ‌و كۆبوونەوە نێودەوڵەتیەكاندا‌و لەگەڵ ئەو وڵاتانەی رۆژئاوادا كە پەیوەندیمان هەیە، هەمیشە باسی ئەوەمان كردووە‌و ورژواندومانە، بەڵام تائێستا وەك كەیسێكی یاسایی بەهیچ دادگایەكمان نەداوە.
سڤیل: هیچ كام لەو تیرۆریستانەی باسیان دەكەی، كە ژمارەیەكی زۆریان لێدەناسن، لەهەرێمی كوردستاندا ماون‌و دەژین، كە ئازادانە بسوڕێنەوە‌و لێكۆڵینەوەشیان لەگەڵ نەكرابێت؟
مستەفا هیجری: بەڵێ هەن.
هەیانە لە پێگەی دەستەڵاتدا بێت، یان لە سەركردایەتی حزبەكاندا بێت؟
مستەفا هیجری: تاكوتەرا لە پێگەی دەستەڵاتیشدا هەن.
سڤیل: تائێستاش ئەو مەترسی تیرۆركارییە لەسەر ئێوە‌و كادیرەكانتان هەر ماوە؟
مستەفا هیجری: ئەو مەترسیە قەت لەسەر ئێمە نەڕەویوەتەوە، بەڵام كە تائێستا تیرۆری دیكە جێبەجێ نەكراون، دوو هۆكاری هەیە. یەكەمیان: بۆ خۆمان لەهاتوچۆ‌و هەڵوسكەوتماندا زۆر وریاترین. دووەمیان: كۆماری ئیسلامیش لەو هەلومەرجەدا كە لەدونیادا پەراوێزخراوە، توشی گرفتی سیاسی گەورە بووە، رەنگە تائێستا بەپێویستی نەزانیبێت، كە درێژە بە تیرۆركاریەكانی بدات. بەڵام هەرگیز لەوە نەوەستاوە، كە جاسوس بنێرێتە ناومانەوە، كێشەمان بۆ دروست بكات‌و زانیاری كۆبكاتەوە. رەنگە لەكاتێكی دیكە كە لەرووی سیاسیەوە بۆ خۆیان لەباری بزانن، كاری تیرۆرییش دەستپێبكەنەوە.
سڤیل: ریفۆرمخوازانی كورد لەئێران چۆن دەبینی؟ دواجار هەڵوێستی ئەوان دەچێتە خانەی بەرگری لەرژێمی ئیسلامی یان بەرگری لەمافی كورد؟
مستەفا هیجری: پێموایە ریفۆرمخوازەكانی ئێران بەگشتی‌و ریفۆرمخوازەكانی كوردی ئێرانیش بەتایبەتی بەدوای كڵاوی بابردوو كەوتوون. ئەوەی ئێستا زۆر روونە، ریفۆرم یەكێكە لەتایبەتمەندیەكانی حكومەتی دیموكراتیك، لەوێدا ریفۆرم دێتەپێشێ، ئەوڕۆ كەموكوڕیەكی هەیە، خەڵك فشار دێنێت، بەخۆیدا دەچێتەوە‌و دەزانێت كە هەڵەیەكی كردووە، هەڵەكەی راست دەكاتەوە‌و هەنگاو بەهەنگاو دەچێتەپێشەوە، ئەمە ریفۆرمە. بەڵام لەوڵاتێكدا كە یاساكەی بەئاسمانی دەزانێت، پێیوایە كامڵترین یاسایە لەجیهاندا‌و سەرچاوەكەی لەشەریعەتی ئیسلامی‌و ویلایەتی فەقیهەوە وەرگرتووە، لەو وڵاتەدا چۆن دەتوانرێت ریفۆرم بكرێت؟ وەك دەبینین لەماوەی 36 ساڵی رابردوودا لەرژێمی ئیسلامی ئێراندا گەر ئاڵوگۆڕێك كرابێت، ئاڵوگۆڕ بەرەو دواوە بووە‌و رۆژ بەرۆژیش توندوتیژتر بووە. بۆ نمونە لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا بەڵێن دەدەن، وەك چۆن لەدواین هەڵبژاردندا حەسەن رۆحانی هات بەڵێنی زۆری بەكورد‌و غەیری كورد دا، بەڵام بەپێی ئامارەكانی جیهان‌و هی خۆشیان، ژمارەی لەسێدارەدانەكان لەو ماوەیەدا لە هی سەردەمی ئەحمەدی نەژاد زیاترە. ئەو رژێمە لەواقعدا پێیوایە هەموو شتێك دەزانێت، وەلی فەقیهــ خۆی بەنوێنەری ئیمامی زەمان دادەنێت‌و بەستراوەتەوە بەئاسمانەوە، تۆ چۆن دەتوانی قسە لەقسەی كەسێكی ئاوادا بكەی، یان شتێكی پێبڵێی لەهی ئەو باشتر بێت؟!! بۆیە ئەو جۆرە سیستەمانە ریفۆرم هەڵناگرن.
سڤیل:كەناڵی ئاسمانی تیشكتان بۆچی داخست؟ لەبەر نەبوونی توانای دارایی بوو، یان نەبوونی كادیری راگەیاندنكاری پێویست بوو؟
مستەفا هیجری: داخرانی تیشك بەهۆی كێشەی داراییەوە بوو، لەبەر نەبوونی تێچووی كەناڵەكە بوو. تا كاتێكیش متمانەمان نەبێت كە بتوانین بەشێوەیەكی باشتر بەردەوامی پێبدەین، رەنگە ئەو كەناڵە دەست بەكار نەكاتەوە. ئەزموونی پێشووتر كەموكوڕی‌و هەڵەی تێدابووە، بەڵام ئەوجارە ئەزموونمان زیاتر دەبێت. لەبەرامبەر ئەوەدا هەوڵ دەدەین ئەو راگەیاندنانەی دیكەمان كە هەمانە، وەك ماڵپەڕی حزب، بەهێزتری بكەین.
سڤیل: ئەنجامی كاری ئەو لیژنەیەی پێكهێنرابوو بۆ لێكۆڵینەوە لەرووداوی هەڵكوتانە سەر كەمپەكەتان لەلایەن پۆلیس‌و ئاسایشی كۆیەوە چی بەسەر هات؟
مستەفا هیجری: ئێمەش هەر چاوەڕوانی ئەنجامین كە پێمانبڵێنەوە. چونكە ئەوكاتەی برادەرانی لیژنەكە هاتنە لای ئێمە، باسیان لەوە كرد كە لێكۆڵینەوە دەكەن‌و تاوانبارەكان سزادەدەن، بەڵام گوتیان ماوەیەكی پێدەچێت تا لێكۆڵینەوەكەمان بەئەنجام دەگات. تائێستا هیچ ئەنجامێكیان بەئێمە نەداوەتەوە.
سڤیل: هیچ ئومێدێكت بەو لیژنەیە هەیە ئەنجامێكی هەبێت، یان وەك هەر لیژنەیەكی ترە كە بۆ لەبیربردنەوەی كێشەكان پێكدەهێنرێن؟
مستەفا هیجری: لەراستیدا ئێمە تائێستاش هیوادارین كە ئەمە بەو جۆرە نەبێت‌و ئومێدمان بەرنەداوە.
بەشی دووەم
مستەفا هیجری: عەبدوڵڵا حەسەنزادە لە "ئەزموونی خەبات"دا چەواشەكاری لەبارەی مێژووی حزبەوە كردووە‌و بە ئەركی خۆمم زانی وەڵامی بدەمەوە
بەشی یەكەمی ئەو دیمانە تایبەت بوو بە تەوەری ئێران‌و پرسەكانی تری حزب. بەشی دووەمیشی تایبەت دەبێت بە كتێبی "نسكۆ‌و دابڕان".
مستەفا هیجری سكرتێری حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بۆ (سڤیل):
ـ جۆرێك لە حەزەر بە نوسینی "نسكۆ‌و دابڕان"ەوە دیارە، چونكە نەمویست كۆسپ لەبەردەم هەوڵەكانی یەكگرتنەوەمان دروست بكات
ـ لەهەر حزبێكی نەتەوەییدا سەركردەیەك لەبەر بەرژەوەندی گرووهی ببێـتە هۆی دابڕان‌و دووبەرەكی، نەك شایانی رێزلێنان نیە، بەڵكو دەبێت بكەوێتە بەر لۆمەی خەڵك
ـ پێم باشتر بوو لەئێستادا كتێبەكە بڵاوبكەنەوە، نەوەك دوای یەكگرتنەوەمان بەهۆی كتێبەكەوە دووبارە كێشە‌و دووبەرەكی دروست ببێتەوە
سڤیل: لەخوێندنەوەی كتێبی "نسكۆ‌و دابڕان"دا تێبینی ئەوە دەكرێت، زۆر بە حەزەرەوە نوسراوە، لەچەندین شوێن باسی رووداوی جیاواز دەكەی‌و ئاماژە بەناوی بكەرەكان نادەی‌و دەنوسی ناوەكەیان لای من پارێزراوە. تۆ بۆ مێژوو دەنوسی، ئەم حەزەرە بۆچی؟
مستەفا هیجری: ئەو حەزەرە لەبەر ئەوەیە، ئێمە لەگەڵ ئەو هاوڕێیانەمان كە جیابوونەتەوە، لەوتوێژ داین، چونكە دەمانەوێت بەشێوەیەكی باش یەكبگرینەوە، بۆیە نەمویست نوسینەكە بەجۆرێك بێت، كە ببێتە كۆسپ لەبەردەم ئەو وتوێژانە. هەرچەندە ئێستا ئەوان بەو نوسینەش زۆر ناڕەحەتن. ویستومە ئەو فەزایەی كە زۆر تێكۆشاوین تاكو ئارام بۆتەوە، جارێكی دیكە تێكنەچێتەوە‌و ئەو پەیوەندیە لەگەڵیاندا هەمانە، بەردەوام بێت، تاكو بتوانین وتوێژەكانمان درێژە پێبدەین.
سڤیل: حزبە كوردیەكان بەگشتی حزبی سەركردەن، هەمیشەش دوابڕیاری یەكلاكەرەوە تێیاندا لای سەركردەی حزبەكان بووە. بێگومان (د. قاسملو)و حزبی دیموكراتیش لەوە بەدەر نین. بەڵام ئەوەی تۆ لەكتێبەكەدا باسی دەكەی، كە د. قاسملو بێ پرس‌و راوێژی مەكتەبی سیاسی دوو خولی دانوستانی لەگەڵ ئێران ئەنجامداوە، كە دواجار بە تیرۆركردنی خۆی كۆتایی دێت، ئەوە ناگەیەنێت، كە د. قاسملو سەركردەیەكی تاكڕەو بووە‌و لەبڕیارە گرنگەكانیشدا بۆ مەكتەبی سیاسی نەگەڕاوەتەوە؟
مستەفا هیجری: پێموایە ئەگەر سكرتێر یان كەسایەتی یەكەمی حزبی هەڵەیەكی كرد، نابێت ئەوە تەعمیم بكرێ، چونكە هەموومان مرۆڤین‌و لەكارەكانماندا توشی هەڵە‌و لێكدانەوەی هەڵە دەبین‌و رەنگە هەنگاوی هەڵەش بنێین، بەڵام ئەوە مانای وا نیە هەموو هەنگاوەكانمان هەڵەن. جیاوازیەكەی د. قاسملو لەوەدابوو، كە ئەو بەگشتی مرۆڤێكی دیموكرات بوو، لەگەڵ كۆمیتەی ناوەندی‌و دەفتەری سیاسی بابەتەكانی خۆی دەخستەڕوو، بەڵام لەبەر هەندێك هۆ كە لەكتێبەكەدا ئاماژەم پێكردووە، د. قاسملو هاندرا بۆ ئەوەی بچێت لەم وتوێژەدا بەشدار بێت. ئەو نیەتێكی پاكی هەبوو، بەشێوەیەكی لۆژیكی‌و سیاسی بیری دەكردەوە. بیری لەوە دەكردەوە رژێمی ئیسلامی ئێران كە هەشت ساڵ لەگەڵ عێراقدا لەجەنگدا بووە‌و خەسارەتێكی گیانی‌و ماڵی زۆری لێكەوتووە، ئێستاش كەوتوونەتە وتوێژ‌و كێشەكەیان چارەسەر كردووە، كەوابوو لێرە بەدواوە ئێران پێویستی بە ئاوەدانكردنەوە هەیە، بۆیە ئەویش گەر بە لۆژیكی بیربكاتەوە، دەبێت بكەوێتە گفتوگۆ لەگەڵ نەیارەكانی خۆی‌و لەگەڵیان بسازێت‌و كێشە نەهێڵێتەوە. لەكتێبەكەدا ئاماژەم بە بەڵگەی دیكەش كردووە، كۆماری ئیسلامی پلانێكی وای داڕشتبوو‌و وای نیشاندابوو، گەر د. قاسملو خۆی بەشدار نەبێت، وتوێژەكە درێژەی نابێت. د. قاسملوش چونكە هەر لەسەرەتاوە تا ئەوكاتەش كە شەهید بوو، هەمیشە لەو باوەڕەدابوو، كە كێشەی ئێمە‌و كۆماری ئیسلامی ئێران بەچەك چارەسەر نابێت، بەڵكو دەبێت لەرێگای وتوێژەوە بێت. ئەو پێیوابوو هەلومەرجێك هەڵكەوتووە‌و دەبێ لەدەستی نەدات، هەرچەندە رەنگە ئەو رەخنەیەی بێتەوەسەر كە باستكرد.
سڤیل: كەواتە تۆ ئەمانە بە بەڵگەی تاكڕەوبوونی د. قاسملو هەژمار ناكەیت؟
مستەفا هیجری: نەخێر بەهیچ جۆرێك لە باسكردنی ئەو بابەتەدا مەبەستم ئەوە نەبووە، كە بڵێم د. قاسملو كەسێكی تاكڕەو بووە.
سڤیل: بەشی زۆری كتێبەكەت تەرخانكراوە بۆ وەڵامدانەوەی كتێبەكەی عەبدوڵڵا حەسەنزادە "ئەزموونی خەبات". بە راشكاوانە پێمان بڵێ، گەر "ئەزموونی خەبات" نەنوسرابایە، تۆ "نسكۆ‌و دابڕان"ت دەنوسی؟
مستەفا هیجری: نەخێر، ئەگەر ئەزموونی خەبات نەنوسرابایە، ئەو كتێبەم نەدەنوسی. كاك جەلیل گادانی لەكاتی جیابوونەوەیاندا لەسەر هۆی جیابوونەوەكە نوسی، من وەڵامم نەدایەوە. بەڵام ئەوەی عەبدوڵڵا حەسەنزادە لە ئەزموونی خەباتدا باسی كردووە، چەواشەكاری مێژووی حزبی دیموكراتە، كە ئەوە بەكارێكی زۆر خراپ دەزانم، ئێمەی حزبە سیاسیەكان لەجیاتی ئەوەی زانیاری دروست بە خەڵكەكەمان بدەین، چەواشەی بكەین. تەنانەت ئەگەر كەسێكی دیكەش لەهاوڕێیانی ئێمە وەڵامی دابایەوە، رەنگبوو من وەڵامم نەدابایەوە، بەڵام لەبەر ئەو هۆكارانە بەئەركی خۆمم زانی، ئەندام‌و لایەنگرانی حزب‌و خەڵكی كورد بەگشتی یەكلایەنە قەوازەت نەكەن. سبەی ئێوە وەك رۆژنامەنوس، یان توێژەرێك ئەگەر بەدوای راستیەكاندا بچێت، تەنیا قسەی یەك لایەنی لەبەردەستدا نەبێت. بۆیە پێمباش بوو، ئەو زانیاریانەی من ئاگاداریان بووم بیاننوسم‌و لەبەردەستی خەڵكدا هەبن، ئەوكات خەڵك قەزاوەتی خۆی بكات.
سڤیل: لەشوێنێكی كتێبەكە باس لەوە دەكەی، دوای كۆنگرەی 13و بەرلەوەی برادەرانتان جیاببنەوە، پێشنیاری ئەوەتان كردبوو، كە لەوحێكی رێزلێنان بۆ عەبدوڵڵا حەسەنزادە بنوسن. بەڵام دوای ئەوەی ئەو مەرجی دانا كە خۆی لەناوەرۆكەكەیدا بنوسێت یەكڕیزی حزبی پاراستووە‌و درێژەی بە رێبازی رێبەرانی شەهید داوە، ئێوە رازی نەبوون‌و لەوحەكەتان نەنوسی. تۆ لەبەرئەوەی پێتوابوو ئەو یەكڕیزی حزبی نەپاراستووە‌و پێڕەوی رێبازی رێبەرانی شەهیدی نەكردووە، بۆیە بەوە رازی نەبووی؟
مستەفا هیجری: لەكتێبەكەدا ئاماژەم پێداوە، لەواقیعدا ئەوەم لە هیچ سەركردەیەكی دیكە نەبیستووە، كە لەوحی رێزلێنانی بۆ بنوسرێت، بڵێت دەبێ بەخۆم بینوسم، ئەمە وەك پرەنسیپ. جگەلەوەش كاتێك هەیئەتەكەی دەفتەری سیاسی لەلای ئەو هاتنەوە‌و دانیشتین، ئەوكات هێشتا پێكەوە بووین، كاك حەسەنی رەستگار‌و كاك مستەفای مەولودی، كە ئێستا لەگەڵ هاوڕێیانی جیابووەوەن‌و ئەوكات هەردووكیان ئەندامی دەفتەری سیاسی بوون، لەسەر بابەتەكە قسەمان كرد. كاك حەسەنی رەستگار ئەوەندە لەمەرجەكەی عەبدوڵڵا حەسەنزادە ناڕەحەت بوو، داوای كرد وازی لێبێنین. ئەوەبوو ئیدی لێیگەڕاین.
سڤیل: ئەی ئێستا عەبدوڵڵا حەسەنزادە بەشایانی ئەو لەوحی رێزلێنانە دەبینی؟
مستەفا هیجری: بەر لەجیابوونەوە ئەگەر ئەوە سەریگرتبایە، ئامادەبووم خۆم لەوحی رێزلێنانی بۆ بنوسم، بۆ ئەو خزمەتانەی لەریزی حزبی دیموكراتدا كردبووی، هەرچەندە كێشە‌و جیاوازی بیرۆبۆچوونیشمان هەبوو. بەڵام لەوباوەڕەدام، نەك لەحزبی دیموكراتی كوردستانی ئێراندا، لەهەر حزبێكی نەتەوەییدا كاتێك سەركردەیەك دەبێـتە هۆی دابڕان‌و دووبەرەكی، بێ هیچ جیاوازییەكی فیكری‌و سیاسی، تەنیا لەبەر بەژەوەندی گرووهی، پێموایە كەسایەتیەكی ئاوا نەك تەنها بۆ رێزلێنان نابێت، بەڵكو دەبێت بكەوێتە بەر لۆمەی خەڵك. من زیاتر لە سی ساڵ لەتەمەنی گەنجیەتی خۆم لەو حزبەدا بەسەربردووە، گرفت‌و مەترسی زۆرم قبوڵ كردووە، هەموو ئەوانە نابنە پاساو بۆ ئەوەی كارێك بكەم ئەو حزبە لەت ببێت. ئێمە پێویستمان بەیەكڕیزی هەیە، نەك جیابوونەوە. ئەمە ئەو كێشەیە بوو كە عەبدوڵڵا حەسەنزادە دروستی كرد‌و هەشت ساڵە چەندەی دەكەین بۆمان وەك خۆی لێنایەتەوە.
سڤیل: لەباسی هۆكارەكانی جیابوونەوەی هاوڕێیانتان لەدوای كۆنگرەی 13، باسی هۆكارێك دەكەی، وەك كارەكتەرێكی سەرەكی نائاشكرا وەسفی دەكەی، بۆچی بەراشكاوانە نەتگوتووە‌و وا بە نائاشكرایی هێشتووتەتەوە؟
مستەفا هیجری: بەراستی تاكو ئێستاش بۆ من نائاشكرایە، لەوبارەوە فاكتێكی قابیلی قبوڵم بەدەستەوە نیە، ئاسار‌و شەواهیدەكان نیشانی دەدەن، كە كەسێك یان لایەنێك لەپشتی ئەو جیابوونەوەیە بووە، بەو بەڵگانەی لەكتێبەكەدا باسم كردووە، بەڵام لەلام روون نەبوو تا بەدیاریكراوی بڵێم فڵانە كەس یان لایەن بووە، پێمخۆش نەبووە شتێك بڵێم، كە گومانم لەسەری هەبووە. لەو كتێبەدا هەوڵمداوە، هەرچی بەخۆم شاهێدی بوومە‌و دیومە، بە دروستی بیخەمە بەرچاوی خەڵك.
سڤیل: ئێستا كە نێوانتان لەگەڵ برادەرانی حزبی دیموكراتی كوردستان باشە‌و وتوێژ لەنێوانتاندا هەیە بۆ یەكگرتنەوەتان، پێتوانیە كاتی بڵاوكردنەوەی كتێبەكە كاتێكی خراپ بوو‌و زیان بەم هەوڵانەتان بۆ یەكگرتنەوەتان دەگەیەنێت؟
مستەفا هیجری: ئەو برادەرانە ئەو رەخنەیەیان لەمن گرتووە، رەنگە خەڵكی دیكەش رەخنە بگرێت، رێزم هەیە بۆ رەخنەكانی خەڵك. ئەمە كتێبێكە خەڵك حەقی خۆیەتی بیروبۆچوونی خۆی لەسەر بڵێت. من بیرم كردەوە، راستە ئێمە لەوتوێژداین‌و مەبەستمان یەكگرتنەوەیە، بەڵام ئێستا كە عەبدوڵڵا حەسەنزادە ئەو شتانەی لە ئەزموونی خەباتدا نوسیوە، ئەگەر بڕیار بێت وەڵامی بدەمەوە، دەبێ كەی وەڵامی بدەمەوە؟ خۆ ئەگەر یەكمانگرتەوە، ئەوكات هەر ناتوانم باسی بكەم، چونكە دووبارە كێشە لەنێوانماندا دروست دەبێتەوە، رەنگە دووبارە ببێتەوە هۆی دوودەستەیی‌و لەیەكتر دڕدۆنگبوون‌و دروستبوونەوەی ناخۆشی، كەوابوو باشتر وایە بەر لەیەكگرتنەوە ئەو راستیانە بخەمە بەرچاوی خەڵك، تاكو خەڵك بەچاوكراوەیی بیبینێت. هەرچەندە پێشبینی ئەوەشم دەكرد، كە ئەوان پێشوازی لێناكەن، بەڵام بەهەرحاڵ مادام هەر بڕیارم داوە كە بینوسم، پێموابوو ئێستا باشترە لەوەی دوای یەكگرتنەوە بینوسم.
سڤیل: لەكتێبەكە باس لەوە دەكەی، لە كۆنگرەی 13 عەبدوڵڵا حەسەنزادە "بابا عەلی" پێشنیار دەكات بۆ سكرتێری حزب، چونكە وایدانابوو ئەو كەسایەتیەكی لاوازە‌و هەر خۆی لەپشت پەردەوە سكرتێری راستەقینە دەبێت. ئێستا كە خالیدی عەزیزی سكرتێری (ح.د.ك)ە، پێتوایە هێشتا لەپشت پەردەوە سكرتێری راستەقینە عەبدوڵڵا حەسەنزادە بێت، بۆیە هەنگاوەكانی یەكگرتنەوە وا لەسەرخۆن؟
مستەفا هیجری: هێندەی من زانیاریم هەبێت، كە رەنگە زانیاریەكانیشم تەواو نەبن، عەبدوڵڵا حەسەنزادە ئێستاش كارەكتەرێكی كارایە لەناو حزبەكەیدا، بەڵام وەك سەرەتا نەماوە، چونكە بەرەبەرە بەشێكی زۆری خەڵكەكەی ئەوانیش ئێستا هەستیان بەوە كردوە، كە ئەو جیابوونەوەیە هەنگاوێكی دروست نەبووە‌و خزمەتی بەوان‌و بەجوڵانەوەی كورد لەخۆرهەڵات نەكردووە، بۆیە ئەو دەسەڵاتەی سەرەتای نەماوە.
سڤیل: لەكتێبەكەدا باس لەوە دەكەی، لەكۆنگرەی دەیەمدا تۆ دژی گەڕانەوەی برادەرانی "رێبەرایەتی شۆڕشگێڕ" بووی بۆ ناو حزب، چونكە متمانەت پێیان نەبوو. ئەی باشە ئێستا هەمان گروپ، دوای ئەوەی ئینشیقاقێكی تریشان لەحزبدا ئەنجامدا، هیچ متمانەیەكت پێیان ماوە بگەڕێنەوە ناو حزب‌و لەئایندەدا دووبەرەكی دروست نەبێتەوە؟ چونكە تۆ نوسیوتە كە بەر لە 20 ساڵ تۆ ئەوانت بە باشی ناسیبوو‌و متمانەت پێیان نەبوو؟
مستەفا هیجری: لەكاری سیاسیدا متمانە زۆر شەرت نیە، پیاو هەوڵ دەدات متمانە پەیدا بكات، بەڵام دەبێ متمانە لەمیانەی كردەوە‌و هەڵوسكەوتدا بێتەپێشێ. ئەوەی بۆچوونی من‌و حزبەكەمانە‌و وایلێكردووین هەنگاو بنێین بۆ یەكگرتنەوە، یەكەم، زەرورەتی سیاسی ئەمڕۆی ناوچەكە‌و ئێرانە، كە ئەوە دەخوازێت حزبەكانی رۆژهەڵات لەجیاتی دابڕان‌و ئینشیعاب، رەوتی یەكگرتنەوە بگرنەبەر، دەبێ ئێمەش ئەو كارە بكەین، چونكە ئاڵوگۆڕەكان زۆر خێران، ئەگەر ئێمە یەكگرتوو‌و بەهێز نەبین، ناتوانین لەئاڵوگۆڕەكانیشدا جێپەنجەمان دیار بێت. دووەم، پێموایە بەشێكی زۆر لەو هاوڕێیانەی كە جیابوونەتەوە، گەیشتوونەتە ئەو راستیەی، كە كارەكەیان كارێكی هەڵە بووە، رەنگە ئێمەش لەوبارەیەوە هەندێك هەڵەمان هەبووبێت. زۆرتر هیوام بەوەیە كە بەهەڵەكانی خۆمانمان زانیوە، لە یەكگرتنەوەماندا جارێكی دیكە هەنگاوی هەڵە نەگرینەبەر‌و بۆ قازانج‌و بەرژەوەندی تاكەكەس‌و گرووهی حزب لەت نەكەین. لەگەڵ ئەوەشدا جیاوازی بیروبۆچووون‌و لێكدانەوە هەمیشە هەر دەبێت.
سڤیل: ئەو برادەرانەتان كە دوای كۆنگرەی 13 بەرلەوەی جیاببنەوە، چەندین مەرجی قورسیان هەبوو بۆ ئەوەی پێكەوە كاربكەن‌و جیانەبنەوە، تۆ ئەوكات لەبەر بەرژەوەندی حیزب زۆر لەو مەرجانەت قبوڵ بووە، خۆ مەرجەكانی ئێستای برادەرانی (ح.د.ك) لە مەرجەكانی ئەوكات كەمتر‌و سوكترە، بۆچی هەنگاوەكان بۆ یەكگرتنەوە وا بەهێواشی بەڕێوە دەچن؟
مستەفا هیجری: من تەنیا لەلایەنی خۆمەوە قسە دەكەم، لەلای ئێمەوە هۆكارەكەی ئەو نیگەرانیانەیە كە ئێمە لەیەكگرتنەوەدا هەمانە. چونكە پێشتر یەكگرتنەوە روویداوە‌و دواتر شكستی هێنا، ئەزموونێكی شكستخواردوو بوو. هەموو نیگەرانیەكەمان ئەوەیە كە بەر لە یەكگرتنەوە قسە لەهەموو ئەو گیروگرفتانە بكەین كە هەمانن‌و هەمووی چارەسەر بكەین‌و هیچ گرفتێكمان نەمێنێت. ئەوانیش بۆ خۆیان نیگەرانیان هەیە. زیاتر ئەو وردەكاریانەن، كە كاتی خایاندووە.
سڤیل: وردەكاریەكانە كە تائێستا بۆتە كێشە، یاخود مەسەلەی ناوە؟
مستەفا هیجری: نەخێر مەسەلەی ناو نیە، ئەوان لەدانیشتنی دوو مەكتەبی سیاسیدا قبوڵیان كردووە، كە یەكگرتنەوە ئەگەر ببێت، لەژێر ناوی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران دەبێت، هەروەها بەو ئارمەی حزبمان هەیەتی. بەڵام لەهەموو وتوێژێكدا وردەكاریەكان چارەسەركردنیان زەحمەتترە‌و كاتی زۆر دەگرێ.
سڤیل: لەحزبی كوردیدا، كە وەك باسمان كرد حزبی سەركردەن، سەركردەكان یان بەمردنی خۆیان یان بە تیرۆركردن لەسەركردایەتیكردنی حزبەكانیان دووركەوتوونەتەوە. لێرە لەباشوور زۆربەی خەڵك باوەڕیان بەوە هێناوە، كە یەكگرتووی ئیسلامی یەكەم حزبی كوردی بووە ئەمینداری گشتیەكەی لە كۆنگرەیەكی ئازاددا دەسبەرداری پۆستەكەی بووە، خۆشیان هەر لافی ئەوە لێدەدەن. بەڵام كەم كەس بەوە دەزانێت، كە تۆ یەكەم سكرتێری حزبێكی كوردی بوویت، بەر لە 20 ساڵ‌و لەكۆنگرەی دەیەمی حزبدا بۆ بەرژەوەندی حزبەكەت دەسبەرداری پۆستەكەت بوویت‌و تا سێ كۆنگرە وەك جێگری سكرتێر، یان ئەندامێكی ئاسایی مەكتەبی سیاسی بەردەوام بوویت، تا دواتر وەك سكرتێر هەڵبژێردرایتەوە. تۆ بۆ ئەمە چ قسەیەكت هەیە؟
مستەفا هیجری: منیش هەر وای دەبینم، خۆ ئەوە هەمووی ئاشكرایە‌و خەڵك دەزانێت، بەڵام مەرج نیە هەموو شتێك بەخۆم بیڵێم.
