ئەزموونی 36 ساڵەی كۆماری ئیسلامی لە ئێران زۆر شتی بۆ كوردو هەموو دنیا روون كردەوە. كورد كە نێزیك بە 20 ساڵ بەڕەسمیو مەیدانی شەڕی چەكداریی ئەو دەسەڵاتەی كرد، تا ئێستە هیچ كام لە داواو مافەكانی لە تاران بۆ وەرنەگیراوە، بەڵام ئەوەش بەمانای بەفیڕۆچوونی تەواوی ئەو خەباتە نییە. بە لەبەرچاوگرتنی وردی رووداوو گۆڕانكارییە خێراكانی ئەم چەند ساڵەی دواییو رەفتارەكانی كۆماری ئیسلامی بەرامبەر پێشهاتەكانو ئەنجامی هەمووی ئەوانە، هەست بەچەند ئاسۆیەكی روون بۆ بەرەنگارییەكی جیاوازی ئەو دەسەڵاتەی نەیاری كورد بەتایبەت لە چوارچێوەی ئەمڕۆی ئێراندا دەكرێ كە لێرەدا بەبەڵگەو بەكورتی لە 5 خاڵدا دەخرێنە بەرباس.
1. گرینگیدان بە زیندانیو بەندینخانەكانی ناو ئێران
حكوومەتی ئێران بەڕەسمی رایگەیاندووە كە ژمارەی زیندانییەكانی گەیشتووەتە سەرووی 200 هەزار كەس كە جگە لەوەی دوو هێندەی توانای زیندانەكانی ئێرانە، بگرە 21 هێندەش زیاترە لە ژمارەی زیندانییەكانی سەردەمی ریژیمی پێشووی شا. (بەرزبوونەوەی ژمارەی دانیشتووانییش لەبەرچاو گیراوە). ناچاربوونی كۆماری ئیسلامی بە بڵاوكردنەوەی ئەمجۆرە ئامارانە شتێكی بەڕێكەوت نییە، بەڵكوو ئەنجامی ئەو فشارەیە كە لە ناوەخۆی زیندانەوە دەخرێتە سەر بەرپرسانی ئەو وڵاتە.
مانگرتنو ناڕەزایەتییەكانی زیندانیان لە ئێران بەردەوام ئەنجامی خۆی پێكاوە، جگە لەوەی دواجار خەڵكیش پشتگیری كردووەو جۆرێك لە یەكخستنی گشتی ساز كردووە. هەر لە مانگرتنەكانی زیندانی قزل حەسار، زیندانی تەورێزو ئەهواز تا مانگرتنە 32 رۆژییەكەی 28 زیندانی سیاسیی كورد لە كۆتایی ساڵی 2014ی زیندانی ورمێ (دەریا) كە لە هەموویاندا كۆماری ئیسلامی ئەگەر بەشێوەی كەمو كاتیش بووبێ، پاشەشكەی كردووەو ئامادەی جێبەجێكردنی داواكارییەكان بووە. جگە لەوەی لە ئاستی ناودەوڵەتیشدا خاڵێكی دیكەی رەش بە دۆسیەی پێشێلی مافەكانی مرۆڤ لە ئێران زیاد كراوە. هەرچەندە دوای چەند رۆژ لەو مانگرتنە، یەكێك لە مانگرتووەكان (سابیر موخەلید ماوانە) حوكمەكەی جێبەجێو لە سێدارە درا، بەڵام پێش لەزۆر شتی گیراو زیندانیانی كورد پەیامی خۆیان گەیاند. هەروەك چۆن 59 مانگرتووی سیاسی لە زیندانی ئەهوازیش چەند رۆژی رابردوو پاش 17 رۆژ بەردەوامی بەئەنجام گەیشتو داواكانیان جێبەجێ كرا.
كۆماری ئیسلامی حەساسییەتێكی تایبەتی بە مانگرتنو ناڕەزایەتیی گشتیی ناوەخۆیی هەیە، بەشێوەیەك كە دەتوانین لە خەباتی مەدەنی دژی ئەو دەسەڵاتە لە ئێستەدا وەك چەكی یەكەم ناوی ببیەن. سەرچاوەكان بەتایبەت لە زیندانییە كوردەكان بەردەوام ئەوەمان پێدەڵێن كە بەرپرسانی زیندان بە راستەوخۆو ناڕاستەوخۆ پەیوەندی بە زیندانییەكان دەكەنو ئامادەن "ئیمتیازی شەخسیو بەڵێنی باش" بدەن تا بۆ نموونە مانگرتنێكی گشتی سەرنەگرێ.
بەو پێیە، حیزبە كوردییەكانی نەیاری كۆماری ئیسلامی دەرفەتێكی باشیان هەیە لەسەر ئەو بابەتە وردترو پڕتر كار بكەنو پەیوەندیو رێكخستنەكانی خۆیان بۆ ناو زیندانەكان چڕ بكەنەوە. پژاك یەكێك لەو هێزانەیە لەو بوارەدا هەمیشە سەركەوتووتر دەركەوتووەو بەشێكی سەرەكیی لە رێكخستنەكانی بۆ ناو بەندینخانەكانی ئێرانی تەرخان كردووە. هەرچەندە تا ئێستە ئامارێكی وردو جێگەی متمانە لەبارەی ژمارەی گشت زیندانیانی كورد لە ئێران لەبەردەستدا نییە، بەڵام هەر ئێستە دەیان كوردی زیندانی سیاسی لە 5 زیندانی ئێراندا بەسەر دەبەن كە زۆربەیان سزای لەسێدارەدانیان بۆ بڕاوەتەوە، جگە لەو دەیان كوردەی پێشتر لە زیندانە جۆرەجۆرەكانی ئێراندا بەتۆمەتی سیاسی گیراونو لەسێدارە دراون.
ئەنجامی مانگرتنەكانی پێشووتری زیندانییانی سیاسی لە ئاستی ئێرانو هەروەها مانگرتنەكەی دواییی كوردان لە زیندانی ورمێ، ئاماژەن بۆ ئەوەی حزبەكان دەتوانن پشت بەو چەكەش ببەستنو بتوانن هاوكات كە پشتگیری ئەو زیندانییانە دەكەن، دەتوانن كارتێكی فشاری زیاتر لەسەر ئەو دەسەڵاتە دروست بكەنو وەك جۆرێك لە خەبات سەیری بكەن، كارێك كە تا ئێستە گرینگییەكی زۆری پێ نەدراوەو لە چوارچێوەی رووماڵكردنێكی میدیاییو ئاسایی رووداوەكان دەرنەچووەو لە باشترین حاڵەتدا پاش سێدارەدانی زیندانییەكە بەیاننامەیەكی "حیزبی" بڵاو كراوەتەوە كە ئەوەیان بەتەنیا وەڵامدەر نەبووەو پێویستە وەك هێزێكی گەورەتر سەیری كوردانی ناو زیندانەكانی ئێران بكرێ.
2. یەكگرتنو هاودەنگی هێزەكان
یەكگرتنو نێزیكبوونەوە ویستی یەكەمو مەرجی سەرەكی هەر خەباتێكە بەتایبەت بۆ كوردی ئێران كە دوژمنەكەیان بۆ گەیشتن بە بچووكترین ئامانجی ئامادەیە لە دوورترین دوژمنی خۆی نێزیك بێتەوە. تا ئێستە بەڕەسمی 25 حیزبو هێزو لایەنی سیاسیی كوردی نەیاری كۆماری ئیسلامی روو لە كوردستانی ئێران خۆیان راگەیاندووە، بەڵام بەهۆی كێشەكانی ناوەخۆی ئەو هێزانە تا ئێستە كەمترین مانۆڕی سیاسیو خەباتكارانە لەو هێزانە بینراوە. ئەوەی دیارو بەرچاوە باس لە حزبی دیموكراتو كۆمەڵە دەكرێ كە ئەو دوو هێزانە ئێستە دابەشی سەر 5 دانە بوونەو هەركامیان پێیوایە لەوانی تر "دیموكرات تر" یان "كۆمەڵە ترە" هەرچەندە لەماوەی رابردوودا لەلایەن دیموكراتەوە هەوڵێكی باش بۆ یەكگرتنەوە هەیە كە تا رادەیەكی زۆر جێگەی "دڵخۆشی" هەردوولایەو لەسەر ئاستی سكرتێرو رێبەرایەتیی هەردوولا راستەوخۆ كاری بۆ دەكرێ، بەڵام ئەو دابڕانەو نەبوونی دەنگێك بۆ یەكخستنیان وایكردووە كۆماری ئیسلامی مەیدانێكی فرەوانتری بەدەستەوە بێو باشتر بتوانێ بانگەشەی ئەوە بكات "كێشەی كورد لەگەڵ ئێمە نییە، بەڵكوو لەنێوان خۆیانە". ئەگەر هێزە كوردییەكان خۆیان بە خاوەن بەڵێنو بەرپرسیار بەرامبەر خەڵكو قوربانییانی خەباتی رابردووو ئێستەیان دەزانن، پێویستە بەر لە هەموو شتێك بیر لە یەكگرتن بكەنەوە. لێك نێزیكبوونەوەی كوردانی رۆژهەڵاتی ترسێكی گەورەیە كە بەرپرسانی ئێرانی لە رێگەی خۆیانەوە كاری زۆری بۆ دەكەن تا سەر نەگرێت، خەمێك كە تا ئێستە نەبووەتە ئەركی یەكەمی هیچ كام لە حزبو هێزە كوردییەكانی ئەو پارچەیەو زیانەكانی دەبینین.
3. تێكەڵبوون بە رێكخراوەكانی مافی مرۆڤـ
حیزبە كوردییەكانی نەیاری كۆماری ئیسلامی بە جەماوەرو ئەندامانی خۆیانەوە قوربانییەكی زۆریان بەخشیوە هەر لە كوژران، گرتن، ئەشكەنجەو راونانو جۆرەكانی تری سەركوت لەلایەن دەسەڵاتی تارانەوە، بەڵام زۆر بە كەمی هەوڵیان داوە لە بەرژەوەندیی خۆیانو وەك چەكێكی مرۆیی سوود لەو مەینەتیانە وەربگرن، واتە دژی ئێران تۆمارو بانگەشەی بۆ بكەن.
نێزیكبوونو پەیوەندیی هێزە كوردییەكان بەناوەندەكانی مافی مرۆڤی ناودەوڵەتی شتێكی نوێو لاوازەو تەنیا لەو چەند ساڵەی دواییدا هەوڵی تێكەڵبوون بەو ناوەندانە دراوە كە تا ئێستە كەموكوڕی تێدایە. هەموو كوردێك باش دەزانێو ئاشنایە بەو ئازارو سەركوتەی كورد لەدەسەڵاتی ئێرانەوە پێیدەگا، بەڵام باسكردنی ئەو پرسەو گێڕانەوەی تەنیا بۆ كوردان سوودێك ئەوتۆی نابێ، بەڵكوو پێویستە رەهەندێكی ناودەوڵەتی پێ بدرێو بەڕەسمی دنیای لێ بەئاگا بێ.
ئەگەر لە ئاستی ئێران سەیر بكەین، لەو كاتەوە "ئەحمەد شەهید" وەك نوێنەرو گوزارشگەری تایبەتی ئەنجوومەنی مافەكانی مرۆڤی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ چاودێری ئێران دەستبەكار بووە (2011)، بەردەوام ئەو وڵاتە لە ئاستی ناودەوڵەتی بەڕەسمی سەركۆنە دەكرێو هەموو دنیا ئاگادارە لەوەی بۆ نموونە زیندانییەك لە تاران چۆن مافە مرۆیییەكانی پێشێل دەكرێ.
راستە: ئەگەریش ئەمڕۆ ئەو نوێنەرە هیچی بۆ نەكرێ یان باری قورسی مرۆیی لە ئێران سووك ناكا، بەڵام هەنگاوێكی باش بووە لەوەی دنیا ئەگەر بۆ بەرژەوەندیی خۆیشی بێ هەڵوێستێكی هەبێو فشارێك لەسەر تاران دروست بكا. بەتایبەت كە كۆماری ئیسلامی وەك وڵاتێكی نەیار باسی ئەو نوێنەرەی UN دەكاو راپۆرتەكانی ئەو ناوەندە وەك دوژمنێكی گەورە دەناسێو هەمیشە لە ئاستێكی باڵا وەڵامی دەداتەوە.
لەبارەی كوردانەوە! پێویستە هێزەكان زۆر بە جوانی رێگەیەك بدۆزنەوەو دۆخی مرۆییی كورد لە ئێران كە زۆر نالەبارە بە بەڵگەو وردەكاری بۆ ناوەندەكانی مافی مرۆڤی ناودەوڵەتی بەتایبەت نەتەوە یەكگرتووەكان بگوازنەوەو بەشداری چالاكییەكانی ئەو ناوەندانە بنو تەنانەت راستەوخۆ كار بۆ چوونە ناو بەشی مرۆییی نەتەوە یەكگرتووەكان بكەن كە ئەوانەی شارەزای بوارەكەن دەزانن زۆر ئەستەم نییە.
وەك باسم كرد ئێستە بەو ئاراستەیەدا جووڵەیەك كراوە بەڵام لە ئاستی پێویستدا نییە، بۆ نموونە حیزبەكان لە كۆبوونەكانی ژنێف بۆ مافەكانی مرۆڤـ زیاتر باس لە شتە گشتییەكان دەكەن كە هەموو بەشداران چەند ساڵێكە دەیزاننو راپۆرتێكی وردو بە ئامارو ژمارە پێشكێش نەكراوە. بۆ نموونە حیزبەكان دەبێ كەم یان زۆر ئاماری كوژرانی كۆڵبەران، قوربانییانی مین، منداڵانی بێ سەرپەرشت، بێكاری، دۆخی ژینگەی وڵات، ژیانی ئابووریی خەڵكو دەیان شتی تر بزانن كە دنیا بۆی گرینگە ئەگەر بە ژمارە باسیان بكرێ. چونكە ئەو رێكخراوانە حەز ناكەن سكرتێری حیزبێك لە كوردستانەوە بێو لە كۆبوونەوەی گشتیی ژنێف بڵێ: "ساڵانە ژمارەیەكی زۆر كۆڵبەری كورد دەكوژرێن"،و ناتوانن پشت بەو جۆرە سەرچاوەیە ببەستن. بەڵكوو ئەو ناوەندانە گرینگی بە لێدوانێك دەدەن كە ئاماژە بكا: لە ساڵی 2014 (بۆ نموونە) 25 كۆڵبەری كورد لەسەر سنوورەكان كوژرانو 120 كرێكاری كورد لەسەر كار گیانیان لەدەست داوەو 20 هەزار خاوەنكاری كورد لەكار دەركراون.
واتە، تێگەیشتن لە گرینگیو جۆری كاری ئەو رێكخراوانە، دەرفەتێكی تر دژی كۆماری ئیسلامی بە هێزە كوردەكانی نەیاری ئێران دەبەخشێ كە ئەگەر دركی پێبكرێ، مایەی هیوایە.
4. گفتوگۆی راستەوخۆو راشكاو لەگەڵ هەرێمی كوردستان
بەردەوام جۆرێك لە گومانی سیاسیو ئەمنی باڵی بەسەر پەیوەندیی هێزە كوردییەكانی ئێرانی لە هەرێمو حكوومەتی هەرێمدا كێشاوە كە مەبەستی سەرەكی هەمان پارتی دیموكراتو یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بەرامبەر كوردانی ئێران لە هەرێمە كە هەردووكیان خۆیان بەرهەق دەزانن. حكوومەتی هەرێم پێیوایە كوردانی نەیاری ئێران دەبێ رەچاوی باری فەرمیو پێگەی سیاسیی حكوومەتی هەرێم بەرامبەر ئێران بكەنو لە بەرامبەردا كوردانی ئێرانیش چاوەڕێن لە كۆتاییدا حكوومەتی هەرێم كورد بە فارس نەگۆڕنەوە!
لەو نێوەندەدا هەندێك دەرفەت بۆ گلەییو رەخنە لە هەردوولا دروست دەبێ كە تێیدا یارو نەیاری هەردوولایەنی هەرێمو رۆژهەڵات قسەی تێدا دەكەن. بۆ نموونە لە رووداوەكانی گیرانی چالاكانی كوردی ئێران لەبەردەم كۆنسوڵخانەی ئێران لە هەولێر (نۆڤێمبەری 2013)و هەروەها سەردانی "محەمەد جەعفەری سەحرارودی" بكوژی سەرەكیی د.قاسملوو (رێبەری حیزبی دیموكرات 1971- 1989)، لە چوارچێوەی شاندێكی باڵای كۆماری ئیسلامی بۆ هەرێمی كوردستان (دیسێمبەری 2014) كە تێیدا رەخنەیەكی زۆر بەر بەرپرسانی هەرێم كەوت، دەرفەتی رەخنەی زۆری بەتایبەت دژی حكوومەتی هەرێم لێكەوتەوەو تەنانەت كەمپینی پاراستنی كەڕامەتی كوردی رۆژهەڵات لە باشوور ساز كرا.
ئەو دۆخە بەدڵی كۆماری ئیسلامییە، چونكە بەشێك لە وزەی كوردانی ئێرانی بۆ بەربەرەكانیی ناوەخۆی كورد دژی كورد بەفیڕی دەچێ، جگە لەوەی كێشەكە خزمەت بە هەستی نەتەوەیی ناكات.
كوردانی ئێران پێویستە ئەو گرفتە بەگرینگ وەربگرنو لە ئاستێكی باڵادا خۆیان لەگەڵ حكوومەتی هەرێم ساخ بكەنەوە. ئەگەر بیانووی كاری لەوشێوە بۆ هەرێم پاساوی "دیپلۆماسی" یان هەر شتێكی تری هەیە، پێویستە ئەو پەیامە بە كوردی هەرێم بگات كە رەچاوی كورد لە ئێرانیش بكرێ. بەوشێوەیە كوردی ناوەخۆی ئێران دڵنیا بێ لەوەی سووكایەتی بە بەهاكانی ناكرێو حیزبو لایەنێك هەیە باسی بكا. هەروەها رێگەش نادرێ هەر ئەوانەی بەمەبەستو زۆر بەشارەزایی شاندی "تیرۆریستی" رەوانەی سەرۆكایەتیی هەرێم دەكەن، دواتر لە ئاوی لێڵ ماسی بگرن. خۆ بواردن لەو پرسەو راشكاونەبوونی كوردی ئێران بەرامبەر حكوومەتی هەرێم لەسەر ئەو جۆرە پرسانە دەبێتە هۆی گومانێكی بەردەوام لە هەر مێوانێك كە زمانی فارسی بزانێو سەردانی بەرپرسانی هەرێم بكا!
5.خوێندنەوەی نوێ بۆ كوردانی دەرەوەی وڵات
زۆربەی ئەندامو كادرە دیارو دێرینەكانی حزبو لایەنە كوردییەكانی ئێرانی لە دەرەوەی وڵاتن كە هۆكارەكەی بۆ درێژەكێشانی مانەوەی هێزەكان لە هەرێمی كوردستانو دابڕانو كێشەكانی ناوەخۆی ئەو هێزانە پاش هاتنەخوار لە شاخ دەگەڕێتەوە. ئەو هێزەی كوردان لە دەرەوە كە حزبەكان تا ئێستە گرینگی خۆی پێنەداوەو كاری لێ نەكێشاوە.
روانینی حزبە كوردییەكان بۆ رەوەندی كورد لە دەرەوەی وڵات بەتایبەت ئوروپا زیاتر وەك هێزی پلەی دووی حیزبەو چاوەڕوانی هێزەكان لەو بەشەی كورد زیاتر هاوكاریو یارمەتیی دارایییە. هەرچەندە ئەوەش لە جێگەی خۆیدا پێویستە، بەڵام تا ئێستە لە هێزی راستەقینەی ئەو كوردانە تێنەگەیشتوون كە دەتوانن كاری زۆریان پێ بسپێرن. لە وڵاتانی ئوروپایی گرینگیەكی زۆر بە خۆپێشاندانو كاری سادەی مەدەنی دەدرێو راستەوخۆ لە سیاسەتی ئەو وڵاتانەدا رەنگ دەداتەوە. بە گوتەی رۆژنامەنووسێكی دۆستی بیانیم "گوێچكەیەكی دەسەڵاتدارانی رۆژئاوایی لەسەر شەقامە". خۆپێشاندانو رێكخستنی ناڕەزایەتیو چالاكی لەبارەی رووداوەكانی وەك كارەساتی شنگالو تیرۆری ژنانی كورد لە پاریس تاكە سەرچاوەی رۆژئاواییەكان بوو كە دواتر هەڵوێستو بڕیاری گرینگی لێكەوتەوە.
فەرامۆشكردنی كوردی دەرەوەی وڵات زیانی زۆری بە گەیشتنی رووداوەكان بە شەقامی رۆژئاوایی گەیاندووە. زۆرجار بیانووی "چالاك نەبوونی كوردی دەرەوە" لە رێبەرانی حیزبە كوردییەكان دەبیستین، بەڵام كەمجار هەبووە ئەو كوردانە لە رێزی پێشەوەی گرینگیدانی حیزبە كوردییەكاندا بووبن. كورد لە دەرەوەی وڵات بەگشتی تەنیا لە هەندێك رووداوی دیاری وەك یادی هەڵەبجە، یادی تیرۆری قاسملووو هەندێكجار شەڕەفكەندیو هەندێك رووداوی تری كۆمەڵایەتی وەك مەحكومكردنی كوژرانی دنیا، هەڵوێستی دەبینرێ. هەڵوێستەكانی تری كوردی رەوەند لە مەحكوومكردنی تیرۆرەكەی پاریسو مانگرتن لەبەردەم پەرلەمانی ئوروپا بۆ پشتگیریكردنی زیندانیانی مانگرتووی كورد لە توركیاو هەروەها شەرمەزاركردنی رووداوەكانی شنگال شتێكی نموونەیین كە هەموو ئوروپای بەئاگا هێنا.
پێویستە هێزو لایەنە كوردیەكانی ئێرانیش بۆ گەیاندنی دەنگی خۆیان بە رۆژئاوا كار لەسەر رەوەندی كوردی بكەنو واز لە هەندێك روانینی ناسیاسی بۆ كوردی دەرەوەی وڵات بێننو خۆیان لەو هێزە بێبەش نەكەن.
كۆماری ئیسلامی گرینگییەكی زۆر بە روخساری ناودەوڵەتیی خۆی دەدا، بەتایبەت كە دەسەڵاتی ئێستەی تاران هیوایەكی زۆری لەسەر ئاشتبوونەوەی لەگەڵ رۆژئاوا هەڵچنیوە ئەگەر بە رواڵەتیش بێ، بۆیە بچووكترین چالاكیی ناڕەزاییی دژی ئەو دەسەڵاتە لە هەر وڵاتێكی رۆژئاوایی نیگەرانی دەخاتە دڵی بەرپرسانی ئێرانی، بەتایبەت كە میدیاو راگەیاندنی رۆژئاوا بە شەفافیو بێ سانسۆر رووماڵی هەر رووداوێك دەكاو دواتر لای حكوومەتو رێكخراوە بیانییەكان وەك بەڵگە دەمێنێتەوە كە زیانێكی زۆر بە كۆماری ئیسلامی دەگەیەنێ.
ئەنجام
ئەوانەی باسیان كرا، بەكورتی خاڵە لاوازەكانی دەسەڵاتێك بوون كە نێزیكەی 36 ساڵە لە ئێران كورد رەتدەكاتەوە. كورد لەو بەشەی كوردستان پێویستە لەسەر سیاسەتی نوێو ئەمڕۆیی خۆی رێكبخاتەوەو نەیاری خۆی بناسێ، پاشان جۆری تاكتیكی خەباتەكەی دیاری بكا كە تا ئێستە زۆر بەكەمی هەست بەو خۆگونجاندنەی كورد دژی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی دەكرێ. ئەگەر ئەو خاڵانەی سەرەوە لەبەرچاو نەگیرێنو رێگەی پێشووتری كورد بەبێ گۆڕانكاری وەك ئێستە بەردەوام بێو لەسەر بەرپرسانی ئێرانی بەردەام رەخنەو سەركۆنەی "بێ سوود"ی كوردى پارچەكانی تری كوردستان بكەین، تەنانەت ئەگەر كۆماری ئیسلامی لەسەر دەستی هێزی دەرەكیو ناودەوڵەتیش لەناو بچێ، دیسان كورد ناتوانێ بەرگەی دەسەڵاتی داهاتووی تاران بگرێو بەرژەوەندییەكانی خۆی بچەسپێنێ لە وڵاتێكدا كە هەزار ساڵە فارس بەڕێوەی دەبا.
سەرچاوەكان:
http://www.radiozamaneh.com/190768
https://hra-news.org/fa/prisoners/ghezel-hesar
http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article/35-8.html
http://www.kurdpa.net/sorani/dreje/18148
http://www.didgah.net/maghalehMatnKamelHogh.php?id=7286
http://knnc.net/mob/Drejey-hawal.aspx?id=38317&LinkID=4&video=False
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B4%D9%87%DB%8C...
http://www.kurdistanukurd.com/ku/wtar.php?id=1223
http://radio-rfk.com/archives/1261
http://khorasannews.com/PrintOnlineNews.aspx?id=1093486
https://hra-news.org/fa/execution/b-413
http://www.kurdpa.net/sorani/dreje/18102

