رۆژهەڵاتی کوردستان - خەباتی چەکداری مەترسی یان هەل؟

majid_-_web_-_taybet_1 لە کاتێکدا کە:

1. لە ناوخۆی کۆماری ئیسلامی ئێراندا، کێشەکانی دەسەڵات‌و جیناحەکان قوول بووتەوە‌و بەتایبەت نەخۆشی جیددی خامەنەیی‌و هەگەری جێگیرەکەی دەتوانێت ببێتە هۆی پێکهاتنی کودتایەکی سوپای پاسداران لە ناو رژیمدا

2. نەسلێکی بەتەواوی تازە لە ناو کوردستان‌و ئێراندا گەورەبووە کە زیاتر لە 80%ی خەڵکی وڵات پێک دێنن‌و بەهۆی ئاڵوگۆرەکانی کۆمەڵایەتی، پیشەیی‌و بەتایبەت پێوەندیە گشتیەکانەوە نرخ‌و بەهاکانیان جیاوازە لە گەل نرخ‌و بەهاکانی نەوەی سەرەتای شۆرش‌و نەسڵی دووەم‌و سێهەمی حیزبی دێموکرات

3. بە دەیان هەزار لە کوردی رۆژهەڵات نیشتەجێی وڵاتانی رۆژئاوا بەتایبەت ئورووپا، ئەمریکای باکووری‌و ئوستورالیان

4. رۆژهەڵاتی ناوەراست بە هۆی بزاڤە شکست خواردووەکانی ناسراو بە بەهاری عەرەبی‌و سەرهەڵدانی گرووپی ئیسلامی داعش، تووشی بوومەلەرزەیەکی سیاسی بووە‌و هەگەری پێکهێنانی ئاڵوگۆری قووڵی جوغرافیایی، سیاسی‌و سوونامیەکی نوێ لە رۆژهەڵاتی ناوەراست دا پتر دەبێت،

5. باشووری کوردستان بە هۆی هەڵکەوت‌و هەڵوێستی بەرامبەر بە گرووپی تیرۆریستی داعش بووتە شوێنێکی سەرنج‌و یارمەتی ناوەندە بریاردەرەکان‌و پاراستنی بەرژەوەندی خۆیان لە هەرێم‌و هەموو ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەراست دا

6. نزیک بوونەوەی پرسی کورد لە باکووری کوردستان بە چارەسەریەکی نیسبی

7. دانپێنانی کۆماری ئیسلامی بە بوونی کێشە "قەومیەکان"‌و "کەم لوتفی لە گەڵ کەمایەتیەکان"‌و هەوڵی رواڵەتی ئەوان بۆ چارەسەر کردنیان

8. قەیرانی ئابووری جیهان، قەیرانەکانی ئابووری‌و کۆمەڵایەتی‌و سیاسی وڵاتی ئێرانی قووڵتر کردووە

9. خەباتی نەتەوایەتی‌و داوای مافە نەتەوایەتیەکان بووتە ویستی زۆربەی هەرە زۆری نەتەوەکانی دانیشتووی ئێرنا

10. کێشەکانی ناوخۆی هێزە سیاسیەکانی باشووری کوردستان‌و دەخاڵەتەکانی کۆماری ئیسلامی دەتوانێت هەمووکاتێک مەترسیەکی جیددی دژی خەباتی گەلی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان کە نیشتەجێی باشوورن، پێشنیار دەکرێت

majid_-_xebati_chekdari_-_2

هەواڵی تێکهەڵچوونەکانی ئەو دواییانەی چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی لە گەڵ پارێزەرانی رۆژهەڵاتی کوردستان، بزاڤی کورد لەو بەشەی کوردستاندا بوو بە رۆژەڤی میدیاکان‌و تۆرە کۆمەڵایەتیەکان. ئەوەی لەو نێوەدا جێگای سەرنجە بوونی "حزووری چەکدارانە"یە لە رۆژهەڵاتی کوردستان‌و کۆکردنەوەی سەرنج لە سەر قورسترین شێوەی بەرخۆدان واتە خەباتی چەکداری.

داخوا لەو هەلومەرجەدا خەباتی چەکداری بە قازانجی بزاڤی نەتەوایەتی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستانە؟ ئەوەکە خەباتی نەتەوەی کورد بە هەموو شێوە ئوسووڵیەکانی مومکین خەباتێکی رەوایە جێگای گومان نیە. بەڵام داخوا ئێستا کاتی خەباتی چەکداریە؟ بە بڕوای من بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان خراپترین سەردەمە بۆ دەسپێکی بزاڤێکی چەکدارانە:

1. هەلومەرجی رۆژهەڵاتی کوردستان لە رووی ئاڵوگۆرەکانی حەشیمەتی، کۆمەڵایەتی، ئابووری‌و شارنشینیەوە لە گەڵ بیست ساڵ لەمەوبەر گۆڕانێکی زۆری بەسەردا هاتووە. خەڵکی کورد بەو رەوشە ئابووری، کۆمەڵایەتی‌و سیاسیەوە توانای دانی هەزینەی خەباتی چەکداریان نیە.

2. بە پێچەوانەی باکوور‌و رۆژهەڵات‌و تەنانەت رۆژئاوای کوردستان، رۆژهەڵاتی کوردستان تەنیا ناوچەی کێشەداری نەتەوایەتی لە گەل حکوومەتی کۆماری ئیسلامی ئێراندا نیە، بۆیە بزاڤی نەتەوایەتی بەواتای کۆ کردنەوە‌و زیادکردنی هێزەکانی چەکداری کۆماری ئیسلامی بۆ کوردستان‌و سەرکوتی زیاتری خەڵکی کوردستان دەبێت‌و لە ئاکامدا لەو خەباتەدا تەنیا دەمێنێتەوە.

3. لە رووی ناونەتەوەییەوە، کۆماری ئیسلامی وەک ساڵانی رابردوو تەریک نیەو بە هەڵوەشانەوەی بەرەبەرەی گەمارۆ ئابووریەکان، پشتیوانی ناونەتەوەیی ئەوتۆ نیە بۆ خەباتی چەکدارانە لە کوردستان.

4. پرسی خەباتی چەکداری پیوەندی بە بەرژەوەندی‌و شوێندانانی باشووری کوردستانیش هەیە. لە هەشتاکاندا کورد شتێکی نەبوو لە دەست بدات، بەڵام ئەمرۆ پێکهێنانی ناوچەیەکی ئەمنیەتی دیکە لە سنووری باشووری کوردستان دەتوانێت زیان لە بەرژەوەندیە درێژخایەنەکانی کوردستان لە تەواویەتی خۆیدا بدات.

5. ماوەی بیست ساڵی رابردوودا لە "غیابی" خەباتی چەکداریدا، خەباتی مەدەنی، بنەماکانی خەباتی پەروەردەیی‌و ژینگەپارێزی لە کوردستاندا گەشەی سەندووە، دەنگی چەک دەتوانێت هەموو ئەو دەنگە مەدەنیانە لە ناو ببات‌و هەموو جوولانەوەیەکی مەدەنی بە بزاڤێکی "ئەمنیەتی" ببیندرێت‌و لە ئاکامدا ئەزموونی خەباتی مەدەنی رۆژهەڵاتی کوردستان تووشی شکست بێت.

6. زۆربەی هەرەزۆری کوژراوەکانی چەکداری کۆماری ئیسلامی کورد بوون. ئەو پێشمەرگەیەی کە شەهیدیش بووە کورد بوو. لەو شەڕەدا خوێنی کورد بە دەستی کورد دەڕژێتەوە‌و ئەمەش دژی بیرۆکەی "قەرارداد اجتماعی"یەک دێت کە رێزدار خالد عەزیزی پرۆپاگەندەی بۆ دەکات. قووڵبوونی برینی کورد بە دەستی کورد بە هەرناوێکەوە زیان لە گەشەسەندنی یەکیەتی نەتەوایەتی‌و وێک گەیشتنی جڤاکی لە ناو کۆمەڵگای کوردی دا دەکات.

7. چەک هەستی بە هێزی دەخوڵقێنێت‌و دەبێتە هۆی لە دەست تێگەیشتن لە ریالیزمی سیاسی. لە هەلومەرجێکدا کە پێوەندی حیزبە سیاسیەکانی کوردستان لەو پەری خراپی خۆیدایە‌و هەر حیزبێک لانی کەم بە سەر دوو رێکخراوی هاوناو دابەش کراون، هەمیشە هەگەری رووبەرووبوونەوەی رکەبەرە تەشکیلاتیەکان هەیە‌و ئەو پۆتانسیێلە دەتوانێت کارەساتی گەورە بخوڵقێنێت. جێی خۆیەتی بە جیاتی گەشەدانی خەباتی چەکداری‌و دەسپێکی دانی هەزینەیەکی قورس کە لە درێژدەمدا ئاسەواری ئینسانی، ژینگەیی، ئابووری، کۆمەڵایەتی‌و دەروونی بۆ کورد دەبێت، بیر لە یەکگرتنەوەی هێزی سیاسی کورد‌و یەکخستنەوەی ویستی سیاسی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان بکەنەوە.

8. پێکهێنانی هاوپەیمانی یان پەیمانێکی کۆمەڵایەتی‌و سیاسی کە بتوانێت هەموو ‌هێزو رێکخراوەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە دەوری دروشم‌و ستراتیژی دریژخایەن‌و کورت خایەندا کۆ بکاتەوە دەتوانێت ئاسەواری قورستر‌و کەم "هەزینە"تر لە خەباتی چەکداری بێت، خەباتێک کە هێزەکانی پێشمەرگە‌و چەکدارانی کۆماری ئیسلامی لە هەموو بارێکەوە نابەرامبەرن. بەداخەوە تەنیا باوەڕی شۆرشگێرانە بەس نیە بۆ سەرکەوتن بە سەر دوژمنێکی پۆشتەوپەرداخ‌و نیشتیمانێکی تەنراو لە رایەڵکە جاسووسیەکان. بەتایبەت کاتێک پشتی "جەبهەی" خۆمان پڕە لە کەموکۆری‌و لە هەمووی گرنگتر نەبوونی هاودەنگی‌و یەکریزی.